Hogescholen gaan zelf onderzoekers opleiden met professional doctorate

Minister Robbert Dijkgraaf was vanmorgen te gast op het landelijke hbo-congres in de Brabanthallen. Hij werd geïnterviewd op het podium voor een publiek van een kleine duizend medewerkers en bestuurders uit het hbo.

Dijkgraaf is theoretisch-natuurkundige, maar ook voormalig hbo-student. Hij heeft immers een poosje aan de Gerrit Rietveld Academie gestudeerd. “Dat was voor mij misschien wel de meest ingrijpende ervaring tot nu toe in mijn hele leven”, vertelde de minister. Daar leerde hij naar eigen zeggen onderzoek doen. “Niet in de opleiding natuurkunde.”

Zo ver lopen als je wilt
Het professional doctorate vindt hij dan ook “fantastisch”. Want waarom zou je als onderzoeker alleen maar aan de universiteit terechtkunnen? Het hbo is een andere richting dan het wo, legde hij uit, en dan is de vraag hoe ver je in die richting loopt. “Eigenlijk moet je zover lopen als je wilt.”

Aan de universiteit kunnen mensen na hun masteropleiding gaan promoveren. Ze worden dan doctor. Hogescholen mogen dus iets dergelijks met hun eigen type onderzoek gaan doen. De onderzoekers verwerven dan het professional doctorate, oftewel PD. Dijkgraaf vindt het een voorbeeld van emancipatie in het onderwijs. “Een eeuw geleden studeerde één op de duizend Nederlanders. Steeds kunnen we meer en kunnen we verder.”

In een panel met onder anderen voorzitter Marcel Levi van onderzoeksfinancier NWO praatte de minister erover door. Ook Levi vindt wetenschappelijk onderzoek aan de hogescholen belangrijk. Alle studenten moeten met onderzoek in aanraking komen, vindt hij, dus dan moeten er ook docenten zijn met onderzoekservaring. Hij ziet dat sommige hogescholen de kat uit de boom kijken, maar hoopt dat ze uiteindelijk allemaal met onderzoek aan de slag gaan.

Symbool
Ook voorzitter Anka Mulder van hogeschool Saxion, tevens bestuurslid van de Vereniging Hogescholen, zat in het panel. Ze noemde het professional doctorate een “superbelangrijke stap”. Ze ziet het als “het symbool voor het hbo en zijn eigen ambitie en drive en excellentie”.

Het sprak Dijkgraaf aan. Hij wees erop dat het universitaire doctoraat ook niet altijd tot een baan in de wetenschap leidt en dat gepromoveerde onderzoekers vaak in het bedrijfsleven terechtkomen. Volgens hem is er veel behoefte aan onderzoekers met kennis van het werkveld.

Voorzitter Maurice Limmen van de Vereniging Hogescholen waarschuwde eerder op de dag dat de beroepsbevolking flink gaat krimpen en dat het voor hogescholen een flinke klus zal worden om genoeg mensen op te leiden. Alleen daarom al is innovatie noodzakelijk.

Daar haakte Dijkgraaf op in. “Mensen die gaan werken zullen dat uiteindelijk slimmer en op een hoger niveau moeten doen”, stelde hij. Het professional doctorate past in die ontwikkeling.

200 namen
Het professional doctorate komt niet uit de lucht vallen. Mulder toonde een lijst met zo’n tweehonderd namen van mensen die zich de afgelopen jaren voor de komst van het PD hebben ingezet. Vanaf januari gaat het experiment van start in zeven domeinen.

Er komen vijf PD’s per domein per jaar, dus dat zijn er 35. Het experiment loopt vier jaar, dus uiteindelijk gaan er 140 hbo-promovendi van start. In het panel pleitte Limmen voor extra geld om het onderzoek in het hbo te verankeren.

Universiteiten waren lange tijd sceptisch over onderzoek aan hogescholen, maar steunden in 2019 het plan om zulke doctoraten te ontwikkelen. Ze wilden wel dat de onderzoekers een andere graad zouden krijgen dan aan de universiteit.