Hoogleraar neemt ontslag na grensoverschrijdend gedrag

Het NRC Handelsblad publiceerde afgelopen zaterdag op basis van e-mails, appberichten en opgenomen gesprekken een artikel over ongepast gedrag van Schellens. Een jonge arts diende dit voorjaar een klacht in bij het Nederlands Kanker Instituut / Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis waar zij en Schellens werkzaam waren. Zij was niet gediend van de avances van de hoogleraar. Eind juni werd via het intranet van het ziekenhuis bekendgemaakt dat hij in overleg met de Raad van Bestuur het ziekenhuis had verlaten.

De Universiteit Utrecht, waar Schellens deeltijd-hoogleraar Farmacie was, werd "volledig verrast" door zijn vertrek bij het Amsterdamse ziekenhuis. Andere NKI-werknemers die bij de UU-hoogleraar promoveerden, waren bovendien buiten medeweten van de universiteit overgedragen aan een andere promotor. Een ongebruikelijke gang van zaken, zo laat een UU-woordvoerder weten.

Jan Schellens is met 800 wetenschappelijke publicaties een prominente kankeronderzoeker. Uit een jaarlijks onderzoek van DUB blijkt dat hij met 65 promovendi behoort tot de top 20 van UU-hoogleraren met de meeste promovendi ooit. De oncoloog was dit jaar betrokken bij het ‘Oncode Institute’, een nieuw samenwerkingsverband van negen Nederlandse onderzoeksinstituten. De hoogleraar liet zich ook in de media horen. Vorig jaar schoof hij nog aan bij De Wereld Draait Door om zich uit te spreken tegen de prijsstijging van kankerbehandelingen.

Toen de UU om uitleg vroeg aan het ziekenhuis en de aan de hoogleraar, wilden noch het NKI noch Schellens zelf nadere toelichting geven. Bij navraag bleek begin juli een melding te zijn gedaan over Schellens bij de universitaire vertrouwenspersoon. De melder wilde op dat moment, en ook later, geen klacht indienen bij de UU. Zij gaf wel aan dat een onafhankelijk onderzoek was gedaan in opdracht van het NKI.

Het kankerinstituut bevestigde het onderzoek, maar wilde de bevindingen niet delen met de universiteit. Toen een bevredigend antwoord op vragen over het plotselinge vertrek en de overdracht van promovendi uitbleef, besloot de UU op 14 augustus Schellens op non-actief te stellen. De reden voor de schorsing was dat Schellens zonder de functie bij het kankerinstituut niet meer voldeed aan de voorwaarden voor het vervullen van de leerstoel. Die vereisten het verrichten van klinische werkzaamheden. 

Ook in een tweede gesprek met rector Henk Kummeling wilde Schellens geen verdere uitleg over zijn vertrek in Amsterdam geven, aldus de UU-woordvoerder. De hoogleraar diende daarna met ingang van 1 november zijn ontslag in per brief.

De precieze toedracht van het vertrek van Schellens in Amsterdam werd pas duidelijk na de publicatie in het NRC Handelsblad. In zijn schriftelijke verklaring aan de krant erkent Schellens dat hij zich te zeer heeft laten leiden door ‘gevoelens van affectie’. Maar hij stelt ook dat hij zich “niet kan vinden in de werkwijze en de uitkomst” van het externe onderzoek. Volgens hem is daardoor een vertrouwensbreuk ontstaan tussen het ziekenhuis en hemzelf, waarna “in goed overleg” is besloten dat hij zijn werk niet kon voortzetten.

De UU benaderde na het nieuws over het vertrek van Schellens de promovendi die hij tot 1 juli begeleidde. Zij gaven aan dat zij het traject zouden afmaken met de nieuwe promotor en dat zij geen aanvullende ondersteuning nodig hebben.

Op de website omschrijft de UU hoe de organisatie een veilig sociaal werkklimaat wil garanderen. Op dit moment wordt gewerkt aan een actualisering van de gedragscode. De besluitvorming daarover zal worden aangegrepen om het belang van de problematiek bij medewerkers onder de aandacht te brengen.

Het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis laat weten in de media geen uitspraken te willen doen over de kwestie.