Idee: zwarte lijst voor verlopen ov-studentenkaart in plaats van boete

Wie zijn ov-studentenkaart niet op tijd stopzet, krijgt een flinke boete. Een Delftse wetenschapper oppert deze studenten op een zwarte lijst te zetten, zodat poortjes dicht blijven bij het inchecken.

Driehonderd euro moeten reizigers vanaf januari 2017 betalen als ze doorreizen met een verlopen ov-studentenkaart. Terecht misschien voor wie willens en wetens aan het zwartrijden is, maar zuur voor degenen die gewoon wat slordig zijn geweest en zich bij het ov-bedrijf niet hebben afgemeld als student.

Die hoge boete is misschien niet nodig, denkt Jasper van Kuijk van de TU Delft, tot voor kort coördinator van het OV-chipkaart Afstudeerlab, waar studenten en onderzoekers aan verbeteringen voor de ov-chipkaart werkten.

Poortjes blijven dicht bij inchecken
Volgens Van Kuijk kunnen vervoerders de (oud)studenten op hun blacklist zetten: dan doet hun ov-chipkaart het niet als ze inchecken. Pas als ze hun studentenreisproduct eraf halen, kunnen ze weer het poortje door. Scheelt een heleboel geld.

Maar het gebeurt niet vaak dat reizigers op de blacklist terechtkomen, voegt Van Kuijk daar meteen aan toe. “Het wordt gezien als een paardenmiddel voor notoire zwartrijders.” Het is dus de vraag of de systemen van vervoerders op dit moment klaar zijn voor een lange lijst van vergeetachtige studenten.

Volgens Hans de Vroome van de Stuurgroep Studentenkaart  - waar vervoersbedrijven zich in verenigen voor overleg met het ministerie -  is dat niet het geval. De blacklist mag niet te lang worden, want alle incheckpoortjes en incheckpalen moeten die hele lijst in hun geheugen hebben. “Daar staan, zeg ik uit mijn hoofd, zo’n 40.000 tot 50.000 geblokkeerde kaarten op. Daar kunnen we niet nog eens 10.000 tot 20.000 kaarten van studenten bij doen.”

Het inchecken mag maar 0,2 seconden duren, beaamt Kuijk, en in die tijd moet de incheckpaal alles nalopen. Een alternatief is dat er een bericht verschijnt bij het opladen van de kaart, overweegt hij. “Wij denken dat je op een automaat een pop-up kunt laten verschijnen bij het opladen. Daar staat dan op: uw studentenreisproduct is verlopen, wij halen het er nu af. Dat is wel een grote operatie, hoor. Je komt er niet met een kleine update van het systeem.”

Hoop gevestigd op inchecken met smartphone
Volgens de ov-bedrijven laten betere oplossingen nog zeker een paar jaar op zich wachten. Als iedereen met zijn smartphone gaat inchecken, dan kun je er een app op zetten die automatisch je reisrecht aanpast als het verlopen is.

Op dit moment krijgen (oud)studenten die geen recht meer hebben op een ov-studentenkaart een berichtje van DUO om het studentenreisproduct van hun ov-chipkaart te halen. Studenten moeten dit zelf doen bij een ov-automaat. Doet de student dit niet, dan krijgt hij van DUO een boete van bijna 200 euro per maand. Het geld gaat vervolgens naar de openbaarvervoersbedrijven.

Studentenorganisaties ISO en LSVb noemen het systeem achterhaald. “Het zou ideaal zijn als de ov-studentenkaart automatisch stopgezet wordt wanneer een student afstudeert, dan zijn al deze boetes sowieso overbodig”, schrijven ze in een persbericht.

Liever een boete dan een echt abonnement
Deze week bleek dat honderden (oud)studenten maandenlang blijven doorreizen met hun verlopen ov-kaart. Ze betalen kennelijk liever de boete dan voor een ov-abonnement, concludeerde het kabinet.

Dus wordt de boete verhoogd naar 300 euro. Dat komt dichter in de buurt van de kosten van een maandelijks treinabonnement. Nu is voor sommige studenten de boete lager dan hun maandelijkse reiskosten. Toch vinden studentenorganisaties ISO en LSVb vinden dat niet terecht. Zij pleiten ervoor om het boetebedrag geleidelijk te laten oplopen.

De miljoenen aan boetes gaan naar de ov-bedrijven. Vinden zij een hoge boete terecht voor studenten die helemaal niet zoveel reizen? Vroome: “Het gaat om het reisrecht waar we een vergoeding voor krijgen, en dat staat los van veel of weinig reizen.”