Integriteitsonderzoek naar artikel Utrechtse plantenbiologen
Het Landelijke Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI) onderzoekt gerommel met data in een artikel waar meerdere Utrechtse plantenbiologen aan meewerkten. Onduidelijk is of er sprake is van bewuste manipulatie van data.
Het artikel over celdelingsprocessen in planten verscheen in april 2012, is inmiddels tientallen malen geciteerd door collega-wetenschappers. In de laatste editie van Cell is het artikel ingetrokken. Reden: een aantal grafieken in het artikel zouden niet in overeenstemming zijn met de oorspronkelijke data.
Slordigheid of bewuste manipulatie? De redactie van Cell spreekt in in een begeleidende notitie over “mistakes”, wat suggereert dat er geen sprake is van kwade wil.
Maar een groot aantal van de auteurs die meewerkten van het artikel (het artikel telt in totaal achttien auteurs) vindt dat er sprake is van “manipulatie”. Dat laat een van hen, Ben Scheres (Wageningen, ten tijde van het artikel verbonden aan de UU), weten aan het blog Retraction Watch. Hij zegt namens de meerderheid van de auteurs te spreken.
Een integriteitscommissie van de UU oordeelt anders: die ziet geen kwade opzet. De UU wil zelf niet inhoudelijk reageren op de zaak, maar de hoofdredacteur van Cell zegt tegen Retraction Watch dat de UU concludeert dat er geen sprake is van bewuste datamanipulatie.
Saillant is dat de hoofdauteur van het artikel, Pankaj Dhonukshe (India, 1975), inmiddels vertrokken is bij de UU, en dat hij door zijn latere werkgever (het Vlaams Instituut voor Biotechnologie) is ontslagen. Hij zou niet voldoen aan de standaarden die het instituut hanteert op het gebied van “wetenschappelijke kwaliteit, integriteit en leiderschap”.
Scheres informeerde in april van dit jaar zijn co-auteurs, de redactie van Cell, de UU en Wageningen over “verdachte afwijkingen” in het artikel. Na de melding van Scheres is de Universiteit Utrecht een eigen integriteitsonderzoek gestart. Het college van bestuur gaf daar in mei opdracht toe, vertelt een woordvoerder van de UU.
De Utrechtse commissie rondde haar onderzoek deze zomer af. De UU zegt voorlopig niks over de inhoud van het oordeel, omdat een aantal betrokken in hoger beroep is gegaan bij het Landelijke Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI). “Lopende het onderzoek van LOWI doet de UU geen uitspraken”, laat een woordvoerder van de UU weten.
Welke partij in hoger beroep is gegaan, vertelt de UU ook niet. Als het klopt dat de UU geen kwade opzet ziet, dan is het wellicht de groep-Scheres die het oordeel aanvecht, omdat het te soft is. Scheres heeft niet gereageerd op een verzoek tot commentaar. LOWI komt in januari naar buiten met hun kijk op de zaak.
Pankaj Dhonukshe studeerde biologie in Wageningen, promoveerde in 2005 aan de UvA en werkte van 2007 tot 2013 als postdoc in Utrecht, waarna hij naar Gent vertrok. Volgens de UU heeft Dhonukshe geen arbeidsrelatie meer met de Universiteit Utrecht.
In 2012 ontving Dhonukshe een Vidi-beurs van 800.000 euro en een ERC Starting Grant van 1,5 miljoen euro voor zijn onderzoek naar celdelingsprocessen in planten. Hij kreeg die onderzoeksbeurzen mede op basis van het artikel dat nu onder het vergrootglas ligt.
De UU schreef destijds in een persbericht dat Dhonukshe samen met internationale collega’s ontdekte welke eiwitten de richting van celdeling bepalen. Dat was lang een raadsel. In maart 2013 publiceerden Dhonukshe en collega’s wederom over deze eiwitten. Deze keer in Nature.
Dhonukshe vertelt in onderstaande video over zijn onderzoek: