James Joyce' wandelstok pronkstuk in Universiteitsbibliotheek

Wie dezer dagen de Universiteitsbibliotheek Binnenstad betreedt, loopt al gauw tegen de James Joyce expositie aan. Deze tentoonstelling laat aan de hand van persoonlijke voorwerpen zoals een fotoalbum of een stropdas het leven en werk van de bekende Ierse schrijver James Joyce zien.

De expositie is ontworpen door de National Library van Ierland en reist de hele wereld over. Nu heeft deze reizende tentoonstelling ook Nederland aangedaan, en wel Utrecht. Dit jaar was Dublin een van de twee gaststeden in het jaarlijkse City2Cities festival in Utrecht. Bovendien vindt van 15 tot 20 juni 2014 het 24e International James Joyce Symposium plaats. Genoeg redenen om Joyce naar Utrecht te halen.

De Universiteitsbibliotheek Binnenstad is gekozen als decor voor deze expositie, te midden van duizenden boeken. Volgens James Joyce-kenner Onno Kosters en universitair docent Engelse letterkunde is dit vrij logisch. Joyce verwerkt in zijn oeuvre zo ongeveer de gehele, wereldwijde literatuurgeschiedenis en wordt omschreven als een letterenbibliotheek in eigen persoon: "Daarnaast zijn tijdens Joyce' leven en daarna, tot aan de dag van vandaag talloze boeken, tijdschriften over de man en zijn werk verschenen. De man die zelf een bibliotheek was heeft zich in een bibliotheek over zichzelf gekwadrateerd."

De expositie vertelt het leven en werk van Joyce in woord en beeld. Via een chronologische route wordt de bezoeker door het leven van Joyce geleid: van zijn begin carrière als kunstenaar tot het verlaten van zijn geboorteplaats Dublin, zijn avonturen in het buitenland en de publicatie van Ulysses in 1922. 

Wat meteen opvalt is de geplaatste essenhouten wandelstok in de expositie. Daaronder ligt een bevlekte, ietwat smerige stropdas van James Joyce. Beide objecten komen uit de collectie van de James Joyce Stiftung uit Zürich. Op zich is een wandelstok niet bijzonder, maar wordt bijzonder als je beseft dat deze stok is vastgehouden door dezelfde hand als waarmee Ulysses en Finnegans wake is geschreven. Verder heeft de essenhouten wandelstok ook literaire betekenis. In Ulysses roept de ‘ashplant’ of ‘ash sword’ (het Engelse ‘ash’ staat voor essenhout) van Stephen Dedalus zangerig de naam van zijn eigenaar.

De stropdas is alleen anekdotisch aan Joyce verbonden. Toen de schilder Patrick Touhy tegen Joyce zei dat hij Joyce' ziel op het portret van de schrijver wilde vastleggen, schijnt Joyce Touhy 's uitspraak te hebben weggewuifd: "Just make sure the tie is right". Op het doek is uiteindelijk een rode stropdas te zien.

Centraal in deze reizende expositie staan de panelen die elk een aspect uitvergroten uit het leven van James Joyce als persoon en schrijver. Zo is er ook aandacht voor Joyce' verblijf in Nederland. Veel meer dan op het strand liggen deed hij niet. Wel wordt uitgebreid omschreven hoe hij tijdens zijn dagje Scheveningen aangevallen werd door een hond. Hierbij viel een lens uit zijn bril. Het zijn deze persoonlijke verhalen die een bezoek aan de expositie de moeite waard maken.

Gratis toegang
Expositie: 3 april – 20 juni

Openingstijden expositie
8.00 – 22.30 uur (ma t/m vr)
10.00 – 18.00 uur (za)
10.00 – 22.30 uur (zo)
LET OP: na 17.00 uur en in het weekend legitimatie verplicht