Kaalslag of extra geld voor onderwijs en onderzoek?

D66, GroenLinks-PvdA, BBB en VVD kwamen donderdag bijeen in een zaaltje van het Haagse Nieuwspoort om te debatteren over onderwijs en onderzoek. PVV en Nieuw Sociaal Contract sloegen de uitnodiging af.

Het debat was van de ‘Kenniscoalitie’, waarin vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, universiteiten, hogescholen en onderzoeksfinanciers de handen ineenslaan voor het belang van kennis en innovatie.

Thuiswedstrijd
Dus speelden Jan Paternotte (nummer 2 op de lijst van D66) en Lisa Westerveld (nummer 5 bij GroenLinks-PvdA) een thuiswedstrijd. Hun partijen willen immers extra geld uittrekken voor onderwijs en onderzoek.

De VVD daarentegen wil erop bezuinigen, bleek eerder deze week uit de doorrekening van het Centraal Planbureau. “Dat is dan niet altijd het blije, leuke verhaal voor de achterban”, zei Christianne van der Wal (minister voor natuur en stikstof en nummer 5 op de lijst). “Maar dit is wel wat het is, want we gaan een periode van schaarste tegemoet.”

Mona Keijzer, nummer 2 van BBB (en wel-of-niet premierskandidaat) hield weliswaar de financiële kaarten tegen de borst, maar bleek vooral oog te hebben voor de economische belangen van het bedrijfsleven. Over innovatie zei ze: “Als je geen bedrijven hebt die het kunnen wegzetten in de markt, dan heb je wel fantastische producten, maar verdwijnt het naar het buitenland.”

Kaalslag?
Daartegenover staken D66 en GroenLinks-PvdA de loftrompet voor onderwijs en onderzoek. Westerveld wilde “knokken om te voorkomen dat er bezuinigingen plaatsvinden”, zei ze. Ze wil voorkomen dat docenten en onderzoekers te maken krijgen met “een enorme kaalslag”.

“Kennis is de enige grondstof waarvan de waarde vermeerdert met het gebruik ervan”, was de slagzin van Paternotte. “Dus moeten we investeren in kennis.”

En waar Paternotte en Westerveld de waarde van wetenschap over de volle breedte verdedigden, wilden Keijzer en Van der Wal allerlei ‘keuzes’ maken, liefst in de richting van bèta en techniek. Dat zou beter zijn voor de toekomst.

Studiekeuze
BBB bepleit bijvoorbeeld een minder vrije studiekeuze. “Want laten we eerlijk wezen”, zei Keijzer, “de gedreven types daargelaten kiezen ze in die leeftijd toch vaak hetzelfde als hun vriendjes en vriendinnetjes.” En ze dacht ook: “Volgens mij kan je als techneut of als jurist net zo gelukkig zijn.”

Zo ging het ook toen de internationale studenten ter sprake kwamen. De VVD wil 400 miljoen bezuinigen door Engelstalige bacheloropleidingen te schrappen, behalve bij de technische universiteiten. BBB vindt dat ook een goed idee, alleen al vanwege het woningtekort.

Paternotte spuwde felle kritiek: “Het is echt heel radicaal om ons achter de dijken terug te trekken. Kom op, de internationale taal van de wetenschap is nu eenmaal niet het Nederlands. Serieus, denk aan international business administration, sustainable development, de hotelscholen, de toerismeopleidingen… Hoe zie je het voor je als dat allemaal verplicht in het Nederlands moet?”

Ook Westerveld zag het niet zitten en hekelde de “karikatuur” die partijen schetsen. “Natuurlijk leggen internationale studenten druk op de woningvoorraad”, erkende ze. “Maar de manier waarop er nu over wordt gedebatteerd… daar doen we het onderwijs geen recht mee. De oplossing is niet dat alle bacheloropleidingen in het Nederlands moeten. Daarmee gooi je het kind met het badwater weg.”

Hart op de goed plek
Maar ze kreeg Van der Wal niet mee. Die wil “focus, keuzes maken, ruimte voor het bedrijfsleven en vooral slimme consortia bouwen”, zei ze. Daar past kennelijk een forse bezuiniging in, onder meer op het Nationaal Groeifonds. Ook Keijzer werd niet op andere gedachten gebracht.

Aan het einde van het debat kreeg Marcel Levi het woord, voorzitter van onderzoeksfinancier NWO en van de Kenniscoalitie. “Het lijkt wel of er een tegenstelling is tussen de wereld van kennis en innovatie en het bedrijfsleven”, zei hij, “maar kijk even achter jullie.” Hij wees op de logo’s van werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland als leden van de Kenniscoalitie. “Zij vinden het verschrikkelijk als het Groeifonds wordt gekortwiekt of als het Fonds voor Onderzoek en Wetenschap verdwijnt. Dus als je nou echt je hart op de goede plek hebt voor het bedrijfsleven, moet je dat niet laten gebeuren.”