Kabinet niet bang voor ‘witte vlekken’ in wetenschap

Het kabinet maakt zich vooralsnog geen zorgen om de waarschuwing van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen dat er ‘witte vlekken’ kunnen ontstaan in het wetenschappelijk onderzoek.

Sinds enkele jaren moedigt de regering universiteiten aan om een eigen profiel te kiezen en zo efficiënt mogelijk om te springen met hun geld. Daardoor dreigen kleine vakgebieden van de kaart te verdwijnen, waarschuwde wetenschapsgenootschap KNAW begin dit jaar.
Het was niet voor het eerst dat het wetenschapsgenootschap aan de bel trok. Voormalig KNAW-president Robbert Dijkgraaf waarschuwde al dat het servies van de wetenschap compleet moest blijven en dat er kopjes dreigden te sneuvelen.
Profilering is eigenlijk een minder groot probleem dan de drang naar efficiency, stelde de KNAW in het advies van februari. “Vooralsnog lijkt er geen reden te zijn om aan te nemen dat er op korte termijn belangrijke witte vlekken in het onderzoeklandschap zullen ontstaan ten gevolge van de profilering.”
Maar enkele algemene ontwikkelingen kunnen wel degelijk “al vrij snel tot witte vlekken leiden”, aldus de wetenschappers. “De belangrijkste daarvan is dat om redenen van efficiency op veel plaatsen opleidingen met een te gering aantal studenten gesloten worden en specifieke bachelors opgaan in brede bachelors. In het bijzonder de moderne talen lijken hier het slachtoffer van te worden.”
In een brief aan de Tweede Kamer stellen minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker het iets kalmer voor dan de KNAW het opschreef. Zij vatten het advies van de KNAW zo samen dat er “vooralsnog geen reden lijkt om aan te nemen dat er op korte termijn belangrijke witte vlekken in het onderzoeklandschap zullen ontstaan”. Ze citeren wel dat er ontwikkelingen waar te nemen zijn “die kunnen leiden tot witte vlekken”, maar verzwijgen dat dit volgens de KNAW al vrij snel kan gebeuren.
Toevallig sloeg deze week in Groningen de vlam in de pan toen bleek dat bij de kleine talen acht leerstoelen worden geschrapt en dat meer dan de helft van de banen gaat verdwijnen.
Het kabinet is niet van plan om in te grijpen. Wel willen de bewindslieden dat de onderwijsinstellingen voorkomen dat bepaalde vakgebieden verdwijnen door profilering. “We vinden het dan ook noodzakelijk dat er een gezamenlijke visie wordt ontwikkeld op de toekomst van het talenonderwijs en de unica (opleidingen die in Nederland slechts aan één universiteit voorkomen) in de geesteswetenschappen in Nederland.”
Ook moeten de instellingen op korte termijn met een ‘sectorplan’ voor de sociale wetenschappen komen, omdat “coherentie en afstemming op sommige deelgebieden binnen de sociale wetenschappen afwezig lijkt”.
Het KNAW-advies was eigenlijk een tussentijds advies. Volgend jaar komt het eindadvies en dan gaat het kabinet er ook weer op door.