Krijg jij straks de langstudeerboete?

Studenten zijn woedend en ook hogescholen en universiteiten vinden de langstudeerboete een slecht plan van het nieuwe kabinet. Maar daar lijken regeringspartijen PVV, VVD, NSC en BBB voorlopig niet van te schrikken.

Het wetsvoorstel moet nog komen, maar uit de aangekondigde bezuinigingen en opmerkingen van de vier coalitiepartijen vallen de grote lijnen af te leiden. 

Wat is ook alweer de langstudeerboete?
Het kabinet wil het collegegeld met 3000 euro verhogen voor studenten die meer dan een jaar uitlopen in hun opleiding. Dus wie in september 2026 aan zijn vijfde bachelorjaar aan de universiteit begint of het zesde aan het hbo, betaalt het collegegeld (wat dan zo’n 2600 euro zal zijn) plus 3000 boete wat betekent dat je 5600 euro moet aftikken. Ook studenten die aan hun derde jaar van hun eenjarige master beginnen of vierde jaar van hun tweejarige master, betalen 3000 euro extra bovenop het collegegeld. 

Ik studeer al een paar jaar, ik kon er toch geen rekening mee houden? Misschien had ik dan minder gewerkt en meer geleend.
En toch geldt de maatregel ook voor de huidige studenten. De bezuiniging van het kabinet staat ingeboekt vanaf september 2026.

Hoeveel studenten krijgen die boete?
In het eerste jaar (dus van september 2026 tot en met december 2026) rekent het kabinet op een bedrag van zo'n 95 miljoen euro. Daarna jaarlijks op iets van 285 miljoen euro, wat dus gaat om 95.000 langstudeerboetes per jaar. Je betaalt het collegegeld per maand, dus als je halverwege het jaar afstudeert, betaal je – als het goed is – de halve boete.

Ik ben twee keer van studie gewisseld, maar nu loop ik op schema. Krijg ik toch een langstudeerboete?
Ja, waarschijnlijk wel. Vertraging is vertraging, ook als het door een verkeerde studiekeuze komt.

Kunnen ze geen uitzondering maken?
Er komen zeker uitzonderingen, maar reken nergens op. Het is nog onduidelijk wie de dans ontspringt en – ook niet onbelangrijk – wie dat mag bepalen. Coalitiepartij NSC noemde vorige week een bestuursjaar en ‘persoonlijke omstandigheden’ als mogelijke reden om langer te studeren, maar niet ‘van studie wisselen’. 

Ik doe aan flexstuderen: ik volg de opleiding in mijn eigen tempo en betaal per studiepunt. Moet ik me alsnog gaan haasten?
Dat gaat nog lastig worden. Allerlei partijen willen het hoger onderwijs flexibeler maken, zodat studenten hun eigen tempo kunnen kiezen, maar wat gebeurt er als ze daar gebruik van maken en inderdaad langer over hun opleiding doen? Het moet blijken. Hetzelfde geldt trouwens voor deeltijdstudenten.

Het gaat al zo slecht met de mentale gezondheid van jongeren en dan ook nog een langstudeerboete!
Dat ziet bijvoorbeeld NSC anders. Het moet gewoon een ‘prikkel’ zijn om niet al te lang te blijven studeren. Voor de zomervakantie zei de VVD ook zoiets: het is geen boete, maar een hogere eigen bijdrage. De oppositie denkt er anders over: die ziet de druk op studenten toenemen.

Komt dit plan probleemloos door de Eerste en Tweede Kamer?
Dat is maar de vraag. De coalitie heeft weliswaar een meerderheid in de Tweede Kamer, maar niet in de Eerste Kamer. NSC heeft daar geen zetels. BBB, VVD en PVV bezetten er samen 29 van de 75. De coalitie heeft dus nog negen senaatsstemmen nodig van andere partijen. 

Wie gaan die stemmen leveren?
50Plus en de regionale politiek partijen (OPNL) hebben beide één zetel. Wie weet kan het kabinet die overhalen. JA21, SGP en Forum voor Democratie hebben samen zeven zetels, dus dan kom je op negen. Maar FvD lijkt tegen en steunde in de Tweede Kamer een motie die de boete een ‘dramatisch slecht idee’ noemt.

En gaan studenten demonstreren?
Natuurlijk. Het volgende protest is al aangekondigd: vrijdag 18 oktober om 12 uur in het park tegenover treinstation Den Haag Centraal.

De regeringspartijen hebben toch ook jongeren in hun achterban?
En die zijn niet blij. Zowel de politieke jongeren van de VVD als NSC zijn tegen de langstudeerboete. De BBB-jongeren zwegen erover toen de vier partijen het hoofdlijnenakkoord sloten. Onder de PVV-stemmers zaten ook veel jongeren, maar die hebben geen eigen club, want de PVV is een partij zonder leden.