Kunstenaar wint eerste slag om Sterrentoren van universiteit

Op het Leuvenplein tussen het Bestuursgebouw en het Ruppertgebouw staat een vreemde, nooit afgebouwde toren. Weinig mensen weten dat deze toren in de jaren zestig gebouwd is als Sterrentoren. Maar de toren is nooit afgemaakt omdat er andere gebouwen in de nabijheid verrezen. Hij is ook nooit officieel in gebruik genomen.

De laatste tien jaar mocht de UIT-commissie de toren als opslagruimte gebruiken. Een vreemde plek voor opslag omdat je eerst wat trappen op moet om spullen te kunnen stallen. De studenten propten de ruimte vol en lieten hun namen als graffity achter op de trappen.

Het is deze toren waar de Belgische kunstenaar Maarten Vanden Eynde zijn expositie wilde inrichten voor het Zero Footprint project, een project waarvoor twaalf kunstenaars een jaar lang over de campus hebben gelopen om inspiratiie op te doen voor hun kunstwerken. Deze maand presenteren ze de resultaten.

“De Sterrentoren is een bijzonder gebouw waar mijn oog direct op viel en die mijn nieuwsgierigheid prikkelde”, vertelt Vanden Eynde. " Vandaar dat ik hier mijn expositie wilde inrichten." Dat bleek niet zo makkelijk. Ten eerste zat het gebouw volgepropt met spullen van de UIT. Daarnaast heeft het gebouw geen publieksfunctie. Dus was de universiteit op zijn zachtst gezegd niet enthousiast over dit idee. “Om het geschikt te maken voor het publiek, moet de ruimte aan bepaalde eisen voldoen” zegt Peter Blok, adjunctdirecteur Vastgoed & Campus. “Zo is er geen noodverlichting. Als de stroom uitvalt, zit je direct in het pikkedonker.”

De kunstenaar liet zich niet uit het veld slaan en met behulp van Monique Mourits van het Universiteitsmuseum en de gemeente Utrecht, die het kunstenaarsproject grotendeels financiert, is druk uitgeoefend op de universiteit. Begin mei ging de kogel door de kerk. Onder strikte voorwaarden mocht de kunstenaar de ruimte inrichten.

Om de ruimte geschikt te maken, moesten eerst alle spullen van de UIT verhuizen. Dat bleek een heel karwei. Er kwam een kraanwagen aan te pas. Daarna ging Vanden Eynde aan de slag. Hij had al een beeld van de ruimte en had in zijn hoofd al een expositie gemaakt. Hij wil er Utrechtse uitvindingen laten zien. Daarvoor gebruikt hij allerlei materiaal uit het Universiteitsmuseum en diverse laboratoria. De verduisterde ruimte heeft hij verlicht door in de dichtgetimmerde vlakken ramen te plaatsen.

Tot kort voor de opening bleef het nog onduidelijk of de expositie door kon gaan. “Dan was het voor mij einde verhaal geweest. Ik wilde daar die expositie of anders niet.”, aldus Vanden Eynde. De strikte voorwaarden van de universiteit houden in dat er maximaal drie bezoekers tegelijk in de toren mogen, met een begeleider. Bovendien is het meenemen van een zaklantaarn verplicht. Tijdens de opening van de expositie roept het gemor op. Er staan lange rijen en de regels worden gezien als een vorm van overdreven bureaucratie.

Peter Blok ziet dat niet zo. “Het is geen publieksruimte en dus voldoet de toren niet aan de eisen die daarvoor staan. Als opslagruimte hoef je er niet lang te verblijven. Dat is anders wanneer er publiek mag komen. Dan moeten de zaken goed in orde zijn. Denk aan noodverlichting, Maar ook aan nooduitgangen. Als er iets fout zou gaan, worden wij als universiteit aangesproken als de regels niet zijn gevolgd.”

De naam van de expositie is Future Observatoy. Volgens de kunstenaar kan zijn tentoonstelling de aanzet zijn voor een nieuwe functie van de toren als een plek waar Utrechtse uitvindingen tentoon gesteld kunnen  worden.

Hij wordt daarbij ondersteund door het besluit van de gemeente om het Ruppertgebouw en de toren dit voorjaar, ondanks protesten van de universiteit,  tot monument te verklaren. Hierdoor mag de universiteit de toren niet afbreken. Iets wat eigenlijk al een lang gekoesterde wens is.

Maar of de toren in de toekomst een publieksfunctie krijgt, is nog onduidelijk. ‘Binnen het bestuur van de universiteit is nog geen idee wat we met de Sterrentoren gaan doen”, vertelt Blok. “Maar mocht het inderdaad een publieksfunctie krijgen, dan zal er flink geïnvesteerd moeten worden. Het is afwachten of het bestuur daartoe bereid is.” 

De Sterrentoren is tot en met 24 juni open op elke werkdag van 10-18 uur. Er zijn extra openstelling en op zaterdag 17 en 24 juni van 12-18 uur. De ingang is via het Educatorium. Informatie is beschikbaar bij de receptie Zero Footprint Campus hoek Leuvenlaan / Genevelaan