Kwart studenten aan de ritalin? Dat valt nog te bezien

Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik deed een peiling onder vierhonderd hbo- en wo-studenten, waaruit zou blijken dat maar liefst een kwart van hen ‘wel eens’ ADHD-medicatie gebruikt zonder dat een arts dat heeft voorgeschreven. Tachtig procent zou dat doen om geconcentreerd te kunnen studeren, en een klein deel gebruikt ritalin tijdens het uitgaan.

Het aandeel ritalin-gebruikers is gebaseerd op wie het middel ten minste één keer heeft geslikt. “Uit ons onderzoek blijkt dat bijna 75 procent het vaker gebruikt, en een aanzienlijk deel veelvuldig”, aldus IVM-woordvoerder Bernd Bodewes. Dat is zorgwekkend gezien de bijwerkingen: hart- en vaataandoeningen, depressie, angst, zelfmoordneigingen en slapeloosheid.

Maar de onderzoeksmethode van het IVM roept vragen op. De organisatie geeft zelf aan dat het om een “selectieve groep” studenten gaat. Voor de steekproef zijn studenten uit Amsterdam en Utrecht via sociale media opgeroepen een vragenlijst in te vullen.

Dat zorgt er wel voor dat de resultaten van het onderzoek niet goed te generaliseren zijn, erkent ook Bodewes. “Door de grootte van de steekproef kunnen we voorzichtige conclusies trekken over het gebruik van ritalin in stedelijk gebied. Om uitspraken te doen over de gehele populatie is verder onderzoek nodig.”

Een woordvoerder van Jellinek, een kliniek gespecialiseerd in verslavingszorg, vraagt zich ook af of de methode wel een betrouwbaar beeld geeft. “Vierhonderd studenten zou normaal gesproken wel een goede steekproef zijn, maar het is daarbij wel de vraag hoe die geselecteerd zijn.”

“Drugsgebruikers zijn eerder geneigd dit soort enquêtes in te vullen dan niet-gebruikers. Een online enquête geeft dus vaak een scheef beeld”, aldus de woordvoerder, die “andere signalen” heeft over het ritalin-gebruik onder studenten: het medicijn zou slechts sporadisch gebruikt worden, en dan vooral tijdens het uitgaan.

De kliniek bekommert zich vooral om regelmatige gebruikers. “Mensen die een keertje experimenteren met ritalin, zijn niet degenen om wie wij ons direct zorgen maken”, zegt de woordvoerder.

Hoewel één keertje ritalin niet direct levensgevaarlijke gevolgen heeft, ontraadt Jellinek het gebruik. “Ritalin werkt voor een bepaalde periode, maar het effect neemt af naarmate je het vaker inneemt. Je loopt het risico dat je het gevoel krijgt dat je niet meer zonder kunt. Niet zozeer fysiek, maar vooral mentaal is dat een probleem.”   

Een aantal jaar geleden sprak DUB met farmaceut Toine Pieters over het gebruik van ritalin voor een tentamen. Ook studenten die weleens een ritalinpilletje namen, kwamen aan het woord. "Ik werd er een beetje high van, en ook hyper. Leren was ineens intens leuk. Maar ’s nachts kon ik niet slapen. Daardoor was ik bij het tentamen enorm gaar", vertelde één van hen.