Lockdown en NWO: 'Vrouwen harder getroffen dan mannen'

NWO verdeelt elk jaar honderden miljoenen aan onderzoeksgeld onder wetenschappers die aanvragen indienen. Commissies van deskundigen kiezen de beste voorstellen uit. Maar nu zijn de aanvraagrondes abrupt onderbroken door de coronacrisis.

Het lijkt misschien alsof iedereen daar evenveel last van heeft, maar dat is volgens de vier hoogleraren van Athena’s Angels niet waar. Met name in het Talentprogramma van NWO zouden vrouwen nu in de problemen komen.

Athena’s Angels bestaat uit hoogleraren Eveline Crone, Naomi Ellemers, Judi Mesman en Ineke Sluiter. Ze vragen al jaren aandacht voor seksisme in de wetenschap, van terloopse opmerkingen tot structurele achterstelling.

In de subsidierondes van NWO schrijven wetenschappers een onderzoeksvoorstel. Mogelijke kandidaten worden dan uitgenodigd voor een interview. Nu zijn sommige interviews in maart afgenomen, terwijl de rest pas in september zal volgen. Dat ligt te ver uiteen, schreven Athena’s Angels in een brief aan NWO. De commissieleden moeten straks in hun geheugen graven als ze kandidaten willen vergelijken en dan loop je het risico dat stereotypen over mannen en vrouwen mee gaan spelen – en die zijn in het nadeel van vrouwen.

Die verplaatsing naar september is bovendien in het nadeel van bijvoorbeeld vrouwen die in die maand hoogzwanger zijn. Normaal gesproken gaat NWO flexibel met zulke interviewmomenten om, maar nu zijn die interviews al zo vertraagd dat de onderzoeksfinancier graag aan die twee weken in september wil vasthouden.

Lockdown
En die lockdown? Die lijkt vooral in het nadeel van vrouwelijke wetenschappers met jonge kinderen te werken. Daardoor kunnen prestatieverschillen ontstaan, waarschuwen de hoogleraren. “We weten uit onderzoek dat beoordelaars slecht in staat zijn een mentale correctie te maken voor dit soort patronen, zelfs als zij daartoe geïnstrueerd worden.”

Maar wat moet er dan gebeuren? Misschien hoef je soms helemaal geen interview te houden, opperen de vier briefschrijvers. Of NWO kan voor de middengroep van redelijk goede aanvragers loten in plaats van selecteren. Eventueel kan NWO een deel van het budget apart houden voor latere toekenningen.

Bestuurslid Margot Weijnen van NWO heeft Athena’s Angels een beleefde brief teruggeschreven waarin ze hun suggesties verwerpt: je moet de procedure nu eenmaal volgen zoals je die van tevoren hebt vastgelegd, is haar stelling. Loten kan dus niet, en toekennen zonder interview ook niet. Dan had NWO dat van tevoren moeten aankondigen.

Online interviews komen er misschien wel en NWO kan ook allerlei maatwerk bieden, verzekert Weijnen. Misschien zelfs meer dan er in procedures vastgelegd kan worden. Dan moeten de kandidaten even contact opnemen.

Later inleveren
Ze wijst daarnaast op de tegemoetkomingsregelingen voor onderzoekers die door zwangerschap of bepaalde overmachtssituaties geen gewone procedure kunnen doorlopen. Ze mogen hun aanvraag bijvoorbeeld later inleveren of kunnen kindverlof aanvragen.

De Angels waren niet de enigen die alarm sloegen. Ook het Maastrichtse netwerk van vrouwelijke wetenschappers FEM trok aan de bel. Vrouwen hebben in de praktijk nu eenmaal vaker zorgtaken en staan op achterstand in tijden van thuisonderwijs en gebrek aan kinderopvang, was de waarschuwing.