Meer fraude in UvA-artikelen Jens Förster

Er zijn sterke aanwijzingen dat sociaal psycholoog Jens Förster in meerdere wetenschappelijke publicaties heeft gefraudeerd. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, waar Förster tot vorig jaar hoogleraar was.

Onafhankelijke statistische experts hebben in acht artikelen van Förster bewijs gevonden voor “een geringe waarheidsgetrouwheid” van zijn resultaten, laat de Universiteit van Amsterdam weten. Over nog eens drie artikelen hebben de statistici ook sterke twijfels, maar die kunnen ze niet helemaal hard maken. Het onderzoek richtte zich op alle artikelen tussen juli 2007 en mei 2014.

Waar het op neerkomt: de uitkomsten van veel experimenten zijn té mooi om waar te zijn. Ofwel de data zijn verzonnen, ofwel ze zijn zodanig gemanipuleerd dat dit niet door de beugel kan.

Anonieme klacht
Het UvA-onderzoek volgde op een anonieme klacht over drie artikelen van Förster. In een van die artikelen is inderdaad onomstotelijk vast te stellen dat de onderzoeksgegevens zijn gemanipuleerd, oordeelde het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI) in april vorig jaar. Dat heeft niets te maken met slordigheid of onwetendheid, voegde het LOWI daar nog aan toe. Iemand zou de boel willens en wetens hebben bedonderd en Förster is daar als hoofdauteur verantwoordelijk voor.

In eerste instantie wilde de Universiteit van Amsterdam het daar bij laten. Förster was inmiddels vertrokken naar Duitsland en er waren volgens de instelling geen aanwijzingen dat er op grotere schaal was gefraudeerd. Maar onder druk van voormalig collega’s van Förster besloot de universiteit toch zijn hele oeuvre onder de loep te nemen. De artikelen uit proefschriften die Förster heeft begeleid, worden nog onderzocht.

Gevierd wetenschapper
De sociaal psycholoog is op dit moment werkzaam aan de Ruhr-Universität Bochum, en is altijd een gevierd en gelauwerd wetenschapper geweest. In 2010 won hij een prijs voor jonge invloedrijke wetenschappers. Uit de laudatio: “Förster is internationaal een van de meest invloedrijke psychologen van zijn generatie.”

Dat is bij lange na niet zijn enige prijs. Förster ontving onder meer een Heisenberg-beurs van de German Science Foundation, de Thomas M. Ostrom Scholars in Residence Award van Ohio University een de Kurt Lewin Award van de European Association of Social Psychology.

Vorig jaar zou Förster de prestigieuze Humboldt-beurs krijgen van 5 miljoen euro. De uitreiking werd toen uitgesteld vanwege de beschuldigingen aan zijn adres. Het bestuur had nog geen nieuwe beslissing genomen toen Förster eind april liet weten dat hij vrijwillig afziet van het geld.

Förster heeft altijd ontkend dat hij met data heeft gerommeld. Alle oorspronkelijke gegevens zijn in de prullenbak beland, maar dat was volgens hem normaal tot het moment dat de fraude van Diederik Stapel aan het licht kwam in 2011. Alle gevonden patronen berusten volgens hem op toeval. Ook nu ontkent hij in alle toonaarden. Förster is woedend over het rapport, dat volgens hem misleidend is en vooringenomen. Ook zou elk bewijs voor datamanipulatie ontbreken, schrijft hij in een verklaring. Hij beraadt zich nog op een uitgebreide reactie, omdat hij het rapport naar eigen zeggen pas gisteren te zien kreeg. Ook zijn huidige werkgever beraadt zich nog.