Minister over protesten: ‘Wel praten, maar aangifte bij strafbare feiten’

SGP, BBB en VVD hadden afzonderlijk schriftelijke vragen gesteld over allerlei kwesties die met de protesten in het hoger onderwijs te maken hebben. Deze partijen hebben weinig sympathie voor de demonstranten. 

Dinsdag heeft demissionair minister Robbert Dijkgraaf de antwoorden naar de Tweede Kamer gestuurd. Op allerlei manieren probeert hij de verontwaardiging te kanaliseren.

Geen plaats
Zo wilde SGP weten waarom de Universiteit Leiden überhaupt in gesprek gaat met een “extremistische groepering” die eerder een pamflet verspreidden met steun voor de terreuraanslag van Hamas. Daar kun je geen constructieve discussie mee voeren, menen de staatkundig gereformeerden.

“Laat ik duidelijk zijn dat voor de verheerlijking van geweld geen plaats is in het onderwijs, noch in onze samenleving”, antwoordt Dijkgraaf. Maar dat vinden de universiteiten en hogescholen ook. Ze willen dat demonstraties vreedzaam verlopen en gaan dus in gesprek. Als een protest toch uit de hand loopt, kunnen de instellingen aangifte doen. 

Klopt het dat de universiteit met een gemaskerde demonstrant heeft gepraat? Ja, bevestigt Dijkgraaf. “Dit is niet conform de huisregels en de gezamenlijke richtlijn, maar er is op dat moment prioriteit gegeven aan een de-escalerende aanpak.”

Kortom, demonstreren is prima, maar geweld, intimidatie, vernieling en antisemitisme zijn dat niet. Uiteindelijk kan de burgemeester ingrijpen en de rechter oordelen. Zo houdt Dijkgraaf de politiek, voor zover mogelijk, buiten de discussie.

Kunstacademie
Vergelijkbare antwoorden geeft hij op vragen van BBB over de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, die de banden met een Israëlische instelling opschortte. Antisemitisch, meent de partij. Dijkgraaf schetst de academische vrijheid: wetenschappers mogen in vrijheid bepalen met wie en naar welke vragen zij onderzoek doen. Zonder meer de banden verbreken is daarmee in tegenspraak. Maar: “Instellingen hebben het recht en de vrijheid om te beslissen over hun internationale samenwerkingen binnen de kaders van de wet.”

De KABK heeft er maanden over nagedacht en met docenten en studenten erover gesproken, legt hij uit, en van ‘verbreken’ is geen sprake. Het gaat om ‘opschorten’. Net als andere instellingen gaat de KABK een ‘kader’ opstellen voor de samenwerking met internationale partners. Bij de afwegingen mag er uiteraard geen sprake zijn van antisemitisme. “Ik ga ervanuit dat ook de KABK op die wijze handelt.” 

En de studenten zelf? “Als sprake is van strafbare feiten verwacht ik van instellingen dat zij daar tegen optreden en aangifte doen.” Hij is niet van plan de bekostiging stop te zetten, zoals deze aanstaande regeringspartij oppert. “Omdat instellingen het recht en de vrijheid hebben om te beslissen over hun internationale samenwerkingen is er geen sprake van sanctionerende maatregelen of het stopzetten van bekostiging.”

Grimmig
De VVD stelde vragen over de protesten bij de UvA, waar barricades werden opgeworpen en vernielingen werden aangericht. Was dat niet intimiderend voor Joodse studenten? “Tijdens de demonstratie op het Roeterseiland was de sfeer grimmig en onveilig”, antwoordt Dijkgraaf. “Ik kan mij goed voorstellen dat Joodse studenten en anderen dit als intimiderend hebben ervaren en zich onveilig gevoeld hebben. Dat raakt mij. Dit moeten we in Nederland te allen tijde voorkomen.”

Wat gaat de minister doen om nieuwe tentenkampen te voorkomen, wilde de VVD weten. Hij voert gesprekken met de instellingen en vertegenwoordigers van de veiligheidsdriehoek (politie, Openbaar Ministerie en de lokale overheid), antwoordt hij. Dat helpt misschien wel, maar zij zullen er toch samen uit moeten komen. Dijkgraaf herhaalt: “Als sprake is van strafbare feiten verwacht ik van instellingen dat zij daar tegen optreden en aangifte doen.”

Financiering
BBB had ook vragen over de financiering van universiteiten en demonstranten. Uit onderzoek zou blijken dat Europese en Amerikaanse instellingen en organisaties, waaronder topuniversiteiten, steun hebben gekregen uit Qatar. Dat zou hebben geleid tot een toename van antisemitisme. Krijgen Nederlandse universiteiten ook zulke financiering?

“We weten niet of er ook geld van deze of andere buitenlandse organisaties terecht is gekomen bij Nederlandse onderwijsinstellingen”, erkent Dijkgraaf. Of zulke financiering in Nederland tot antisemitisme heeft geleid? “Er zijn momenteel geen gevallen bekend bij mij of bij UNL”, aldus Dijkgraaf. UNL is de vereniging van universiteiten. Overigens moedigt Dijkgraaf transparantie over financiering aan.

En de demonstranten? Het kabinet probeert buitenlandse beïnvloeding, inclusief ongewenste financiering, in het algemeen te voorkomen. Dijkgraaf verwijst naar het wetsvoorstel ‘Transparantie maatschappelijke organisaties’ dat de overheid meer ruimte geeft voor onderzoek naar geldstromen.