Motivatie is niet te meten, wel te herkennen

Het is een illusie te denken dat je de motivatie van studenten kunt meten. Maar er zijn wel factoren die studiesucces kunnen voorspellen. Zo blijkt dat studenten die zich op het laatste moment aanmelden voor een universitaire studie eerder afvallen of minder snel afstuderen.
Dit staat in het themamagazine Het nieuwe studeren dat DUB, het Digitaal Universiteitsblad op 31 augustus uitbrengt. Motivatie en ambitie van studenten is het thema van dit magazine.
“Het is niet op basis van hersenonderzoek vast te stellen wat voor persoonlijkheid iemand heeft of welk gedrag hij gaat vertonen”, zegt pedagoog Lex Wijnroks.  Persoonlijkheid is dus niet te meten.
Toch is mogelijk te voorspellen of een student het goed zal doen. Dat blijkt uit recent onderzoek van hoogleraar Statistiek Peter van der Heijden onder studenten Psychologie. Mannen doen het slechter dan vrouwen. Studenten die zich vroeg aanmelden hebben bovendien een grotere kans de opleiding tijdig af te ronden dan studenten die zich op het allerlaatste moment uitschrijven. Hetzelfde geldt voor studenten met lage vwo-cijfers. Van de mannelijke studenten psychologie die zich op het laatste moment aanmelden en die matige vwo-cijfer hebben, haakt zo’n veertig procent binnen een jaar af. Lees daarvoor ook het artikel dat DUB online deze week publiceerde.  
Uit internationaal onderzoek blijkt dat Nederlandse studenten sneller genoegen nemen met slechts een magere voldoende dan hun Europese collega’s. De Nederlandse student presteert goed, maar zal zelden bovengemiddeld scoren.
De Utrechtse hoogleraren Theo Wubbels en Jan van Tartwijk constateren dat de Nederlandse student belemmerd wordt door gebrek aan streberigheid. Zij pleiten ervoor dat de lat voor studenten hoger wordt gelegd.
Nu mag iedereen met een vwo-diploma doorstuderen. Volgens Wubbels en Van Tartwijk zouden extra toelatingseisen, zoals een hoger gemiddeld eindexamencijfer, kunnen helpen om de student te motiveren. “Wie als vwo’er ‘zomaar’ binnenkomt, moet aan de universiteit het gevoel krijgen toch bijzonder te zijn. Dat kan door te benadrukken dat het niet elke jongere lukt om te beginnen met een wetenschappelijke studie. Vertel ze dat de lat hoog ligt.”
Ook moet het Nederlands onderwijssysteem op de schop. “Nergens worden kinderen op zo’n jonge leeftijd al voorgesorteerd in hun onderwijscarrière als in Nederland. De cito-score in groep 8 wordt heel belangrijk gemaakt terwijl zo’n score weinig zegt over motivatie die zich nog kan ontwikkelen.
In het themamagazine komen ook studenten aan het woord. Zij wijzen erop dat studenten de kans moeten krijgen om in het begin van de studie te freewheelen. “Dat hebben studenten nodig om te ontdekken wat ze echt willen.”
Een voorbeeld van zo’n studieswitcher is de succesauteur Peter Buwalda. Het eerste jaar studeerde hij Natuurkunde, maar na zijn overstap naar Nederlands stortte hij zich helemaal op de studie.
Het themamagazine Het nieuwe studeren is een uitgave van het universitaire medium DUB. Aanleiding zijn de plannen van de Universiteit Utrecht om het Utrechtse onderwijsmodel verder uit te bouwen. Zo wil de universiteit vanaf 2013 als eerste matchingsgesprekken voeren met alle nieuwe studenten. Op deze manier wil de universiteit het rendement van de opleidingen vergroten.  Naast matchingsgesprekken zullen studenten  intensievere begeleiding en onderwijs krijgen. Elke opleiding krijgt een honourscollege voor de meer ambitieuze studenten.