Neerlandici boos over Nieuwsuur-item met Engelstalige vos Reynaerde

In Nieuwsuur komt Mark Visscher als ‘student Nederlands’ aan het woord. Hij leest een fragment voor van een Engelse vertaling van het middeleeuwse dierdicht Van den vos Reynaerde. Visscher verbaast zich over het feit dat hij vertalingen van oud-Nederlandse teksten moest lezen tijdens een college. Volgens het tv-programma is het exemplarisch voor de verengelsing van de Nederlandse universiteiten.

De nieuwsrubriek schopt hiermee behoorlijk tegen de schenen van de Utrechtse neerlandici. Zij staan zich er juist op voor de enige universiteit in Nederland, en zelfs ter wereld, te zijn waar studenten nog in het Nederlands een tweejarige onderzoeksmaster Nederlandse literatuur en cultuur kunnen volgen. Toen de Nijmeegse hoogleraar Lotte Jensen zich er in december over beklaagde dat studenten masterscripties over Vondel in het Engels moesten schrijven, twitterde de UU dan ook het van harte eens te zijn met haar kritiek.

Een tweetalige editie
Wat ging er dan zo mis in de Nieuwsuur-reportage, volgens de neerlandici? Allereerst is Mark Visscher geen student Nederlands. Visscher volgt in Utrecht een Engelstalige onderzoeksmaster Ancient, Medieval and Rennaissance studies. Het vak waarin het gedicht over de Vos Reynaerde werd behandeld gaat over middeleeuwse literatuur in het algemeen en dus niet specifiek over Nederlandse literatuur, zo stellen ze.

“Nieuwsuur had wel wat beter kunnen uitzoeken wat deze student precies studeerde en wat dat betekent”, zegt vicedecaan van de faculteit Geesteswetenschappen Ted Sanders. Sanders wijst er bovendien op dat Visscher óók de Nederlandstalige onderzoeksmaster had kunnen kiezen. “En die mogelijkheid heeft hij dus alleen in Utrecht.”

De vicedecaan vindt het helemaal wrang dat Nieuwsuur alleen de Engelstalige vertaling in beeld brengt, terwijl het Nederlandse origineel er in het gebruikte studieboek precies naast staat. “We gebruiken hier dus een tweetalige Nederlands-Engelse editie in een internationale master. Iedereen kan de Nederlandstalige versie ernaast leggen.”

Tekst loopt door onder afbeelding

In een reactie zegt Mark Visscher dat Nieuwsuur onnauwkeurig is geweest. Hij begrijpt daarom ook de frustratie bij de universiteit. Tegelijkertijd meent hij dat een tv-programma niet alle nuances kan belichten. “En Nieuwsuur stipt wel degelijk een belangrijke discussie aan. Gaan universiteiten niet te ver met hun Engelstaligheid?”

Volgens de masterstudent heeft hij de redactie van Nieuwsuur wel degelijk uitgelegd wat hij precies studeerde, maar vroeg de redactie om een eenvoudige uitleg. “Toen heb ik gezegd dat ik middeleeuwse geschiedenis studeerde. Daar is later klaarblijkelijk Nederlands van gemaakt, misschien omdat ik eerder in Amsterdam een bachelor Nederlands heb gehaald.”

Volgens Visscher is het niet zo dat hij “net zo goed” voor de Nederlandstalige onderzoeksmaster Neerlandistiek had kunnen kiezen, zoals Sanders stelt. “Ja, als ik in literatuur van na 1550 geïnteresseerd was geweest. De onderzoeksmaster Neerlandistiek kent verplichte vakken over moderne literatuur. Prachtig, maar dat is geen interessant onderzoeksobject voor mij.”, verklaart hij.

Geen buitenlandse studenten
De student zegt overigens helemaal geen tegenstander van Engelstalig onderwijs te zijn. Hij is ook zeer tevreden over zijn Engelstalige Utrechtse onderwijs, zo laat hij  in een eigen blog op de site Neerlandistiek.nl weten. 

"Maar", zo vertelt hij DUB, "wat ik aan de orde wilde stellen was dat we een van oorsprong Nederlandstalig gedicht in het Engels gingen bespreken terwijl er helemaal geen buitenlandse studenten aanwezig waren. Dan schiet je je doel voorbij, denk ik. Als je de originele taal niet machtig bent is het vanzelfsprekend om een vertaling te gebruiken, maar in dit geval had elke deelnemer van de cursus het origineel met enige inspanning kunnen begrijpen. Misschien geeft de uitzending een eenzijdig beeld over de Utrechtse situatie en zijn er fouten gemaakt, maar de boodschap komt over, denk ik.”

Sanders zegt een discussie over Engelstaligheid in het wetenschappelijk onderwijs op prijs te stellen, maar hij vindt dat de uitzending van Nieuwsuur de UU geen recht doet. “We proberen juist heel zorgvuldig te zijn door programma’s beredeneerd in het Nederlands of in het Engels aan te bieden, en weer andere meertalig te maken.”

*Update woensdag 31 januari*: Reactie van de redactie van Nieuwsuur

We hebben contact gezocht met Mark Visscher naar aanleiding van zijn twitterbericht. Daarin schreef hij:
“Studeer Middelnederlandse literatuur in de onderzoeksmaster Medieval Studies in Utrecht. We lezen 'van den vos Reynaerde' in het Engels. Kracht van de taal gaat grotendeels verloren. Volledig eens met pleidooi @LotteJensen14”.
Mark Visscher vertelde ons telefonisch dat de tekst Van de vos Reynaerde tijdens de les in het Engels werd behandeld. Dit terwijl de docent en alle studenten Nederlandstalig waren. Hij was hier verbaasd over. Wij hebben hem gevraagd of hij dit voor onze camera wilde vertellen omdat wij bezig waren met een item over de verengelsing van het universitair onderwijs. Dat wilde hij graag. Na de uitzending gaf hij aan erg tevreden te zijn met het eindresultaat.

Wij vroegen aan Mark of hij kon uitleggen wat hij studeerde zodat dit voor alle kijkers begrijpelijk zou zijn. Hij vertelde ons dat hij Nederlands gestudeerd had en nu bezig was met zijn master Middeleeuwse literatuur. In het artikel staat dat Mark Visscher vindt dat Nieuwsuur onnauwkeurig is geweest over deze beschrijving. Wij hebben hem nadrukkelijk gevraagd om deze uitleg. Hij erkent dat hij zelf gekozen heeft voor de beschrijving Middeleeuwse literatuur.

Vicedecaan Ted Sanders noemt het wrang dat Nieuwsuur alleen de Engelstalige vertaling in beeld heeft gebracht terwijl het Nederlandse origineel er in het gebruikte studieboek precies naast staat. Mark Visschers voorbeeld ging er over dat in een werkgroep vol met Nederlandstalige studenten en een Nederlandstalige docent, Van den vos Reynaerde in het Engels werd behandeld. Dan is het in beeld brengen van de Engelstalige versie Van den vos Reynaerde een logische journalistieke keuze.