'Niet zomaar een studentenstop invoeren'

Zwakke studenten afschrikken met een studentenstop en selectie? Keurmeester Frans van Vught vindt het geen goed idee. “Er moet iets tegenover staan als je zo’n middel gebruikt.”
Onderwijsinstellingen moeten de uitval van studenten in het eerste studiejaar verkleinen. Door de prestatieafspraken met het ministerie hangt daar zelfs een deel van hun bekostiging van af. Maar hoe doen ze dat? Ze kunnen de voorlichting aan studiekiezers verbeteren of intensievere begeleiding bieden, maar er is nog een manier: de zwakke studenten weren.
Vorige maand bleek dat universiteiten en hogescholen daarom steeds vaker een numerus fixus instellen: een maximaal aantal studenten dat aan een opleiding mag beginnen. Bijkomend voordeel is dat opleidingen de aankomende eerstejaars mogen selecteren op geschiktheid. Dat vooruitzicht alleen al blijkt genoeg om twijfelaars en zwakke studenten af te schrikken, zelfs als er aan de opleiding plaats genoeg is.
Minister Bussemaker heeft al laten weten dat ze het scherp in de gaten houdt. “De numerus fixus is niet bedoeld als sluiproute om selectie aan de poort te kunnen toepassen”, schreef ze aan het HOP. “Het is een instrument om bij te grote toestroom van studenten de kwaliteit van het onderwijs te kunnen waarborgen.”
Ook Frans van Vught is sceptisch. Niet onbelangrijk, want hij is de man die samen met zijn commissieleden instellingen gaat beoordelen op het halen van hun prestatieafspraken. Hoewel Van Vught voorstander is van selectie aan de poort, is een sluiproute nemen volgens hem niet de bedoeling.
“Laat ik een ding vooropstellen: universiteiten en hogescholen moeten volgens mij de mogelijkheid krijgen om studenten te selecteren en hun eigen collegegeld vast te stellen. Dat gebeurt in het buitenland ook. Nederland mist de internationale boot als het hier niet mag.”
“Maar er moet wel iets tegenover staan”, voegt hij eraan toe. “Opleidingen moeten uitleggen waarom ze de moeite waard zijn. Krijgen studenten een beter onderwijsprogramma? Zijn er meer docenten? Verdienen afgestudeerden een beter salaris? Als je dat laat zien, dan kun je inderdaad studenten selecteren en meer collegegeld vragen. Verder is het een stelselvraagstuk: als iedereen het doet, komt de toegankelijkheid onder druk.”
Het is dus eigenlijk niet de bedoeling dat opleidingen - zonder het onderwijs noemenswaardig te veranderen - een studentenstop instellen, enkel en alleen om de prestatieafspraken te halen. Maar Van Vught kan er weinig tegen doen. “Ik spreek misschien voor mijn beurt, maar waarschijnlijk kunnen we er formeel weinig over zeggen. We hebben alleen de afspraak gemaakt dat instellingen hun doelen proberen te halen.”