Nieuw Earth Simulation Lab moet laten zien wat de aarde beweegt
Henk Ovink (rechts) en Wilco Hazeleger openen Earth Simulation Laboratorium met het in werking stellen van de stroomgoot van onderzoeker Tjalling de Haas (links). Foto DUB
Het pand biedt onderdak aan verschillende labs waar wetenschappers de werking van tektonische platen, stromingen en getijden en de invloed van hoge druk en temperaturen onderzoeken. In de kelder staat een vriezer waar het min tachtig wordt om monsters ijs uit het poolgebied op te slaan.
Het is geen nieuwbouw, maar een grondige renovatie van het Robert van der Graaff laboratorium dat in 1958 speciaal gebouwd was voor een deeltjesversneller. De betonnen kolos aan de Princetonlaan is gestript en geheel duurzaam gerenoveerd voor de geowetenschappers.
Voor de opening was overstromingsdeskundige Henk Ovink gevraagd, de officiële Nederlandse waterambassadeur die onder meer in aangesteld als speciale gezant voor de Verenigde Naties. Hij roemde het werk van de Utrechtse wetenschappers en riep hen op het onderzoek dat ze in deze laboratoria doen te delen met de buitenwereld. Ook de geodecaan Wilco Hazeleger en collegevoorzitter Anton Pijpers benadrukten deze opdracht.
Drie wetenschapsgroepen namen de handschoen deze middag meteen op. De groep rond hoogleraar Chris Spiers werkt in het High Pressure and Temperature Laboratory. Hier worden onder meer aardbevingen gesimuleerd zodat de onderzoekers de effecten van schurende breuklijnen in de aarde beter kunnen voorspellen.
Onderzoeker André Niemeijer met apparaat dat aardbevingen simuleert. Foto DUB
In het Tektonisch Lab van Ernst Willingshofer wordt onderzoek gedaan naar het ontstaan van gebergten en oceanen. Er is apparatuur ontwikkeld die op schaal onderzoekt welke bewegingen aardplaten maken en welke gevolgen die hebben.
Promovendus Antoine Auzemery onderzoekt beweging van aardplaten in Anatolië. Foto DUB
Ook de bekende Metronoom, een enorme zandbak van 20 bij 3 meter, van Maarten Kleinhans is in dit gebouw neergezet. Met het zand en het water wordt onderzocht hoe stroomgebieden zijn ontstaan en hoe je deze kunt beïnvloeden. In dezelfde ruimte staat eveneens een gigantische 'stroomgoot', een puinbak waarmee wordt gesimuleerd hoe puin dat wordt meegenomen door rivieren of vanuit de bergen stroomt zich gedraagt.
Maarten Kleinhans bij zijn zandbak De Metronoom. Foto DUB
Het gebouw is voor de UU een voorbeeld van hoe een bestaande gebouw helemaal opnieuw en duurzaam ingericht kan worden. Zo is er een dubbele gevel, zijn er zonnepanelen aangebracht, wordt er met LED-verlichting gewerkt en is er waterbesparend sanitair. Aan de buitenkant van het gebouw zijn nestkasten voor kwikstaarten en vleermuizen.