'Nieuw kabinet of niet, de deeltijdbeurzen komen'

De hervorming van het deeltijdonderwijs is belangrijker dan de langstudeerboete, vindt staatssecretaris Zijlstra. Die boete zou na de verkiezingen kunnen verdwijnen, maar de deeltijdplannen niet.

Gisteren was staatssecretaris Halbe Zijlstra te gast in ‘hbo-discours’, een nieuwe serie discussiebijeenkomsten van de HBO-raad. Voorzitter Thom de Graaff, die als gastheer optrad, vroeg de VVD-er of hij na de verkiezingen opnieuw staatssecretaris van OCW wil zijn en Zijlstra antwoordde: “Ik zeg geen nee, moet ik eerlijk zeggen.”
Dat is dan duidelijk. Zijlstra wil graag doorgaan met zijn onderwijsbeleid. Hij is trots op de prestatieafspraken die hij met hogescholen en universiteiten gaat maken. Die hebben volgens hem enorm veel energie losgemaakt en tot geweldige plannen geleid. “Soms ook wel wat minder geweldige plannen, maar toch.”
Hij prees hierbij zijn voorganger, PvdA-minister Ronald Plasterk. Die zette immers de commissie-Veerman aan het werk, die de lijnen schetste voor de prestatieafspraken en de ‘profilering’ van onderwijsinstellingen. “Een zegen”, noemde Zijlstra dat rapport.
Maar dat waren kleine uitstapjes in een debat dat vooral over het deeltijdonderwijs ging. Ook op zijn deeltijdbeleid was Zijlstra trots. Vanaf het jaar 2017 krijgen deeltijdopleidingen niet langer overheidsbekostiging. Er gaan dan alleen beurzen naar deeltijders in onderwijs-, zorg- en techniekstudies en eventueel een paar andere vakgebieden.
Er komt dus meer marktwerking in het deeltijdonderwijs. Maar dat betekent niet dat deeltijdopleidingen duurder worden, stelt Zijlstra. Want volgens hem zijn private hogescholen goed in staat om tegen redelijke prijzen onderwijs te leveren. “Als ik zie dat een bekostigde economieopleiding even duur is als een private, dan denk ik: waar is die bekostiging dan gebleven?”
Met zijn deeltijdplan wilde Zijlstra eigenlijk een heikel probleem van de langstudeerboete oplossen. Deeltijdstudenten lopen namelijk sneller tegen de langstudeerboete aan dan voltijdstudenten en dat wekt veel verontwaardiging. Maar het is juridisch niet mogelijk om voor deeltijders een uitzondering op de langstudeerboete te maken. Anders zou er een maas in de wet ontstaan: voltijders zouden zich massaal inschrijven als deeltijders om de boete te ontduiken.
Wordt het plan dan overbodig als de langstudeerboete na de verkiezingen weer verdwijnt? Zijlstra wist nog niet of de langstudeermaatregel inderdaad zou verdwijnen, maar erkende dat “alles kan in de politiek”. Maar dan nog is de hervorming van het deeltijdonderwijs volgens hem nog steeds hard nodig om de kosten te drukken en bovendien private opleidingen een eerlijke kans te geven.
Zijlstra vertelde nog dat deeltijdonderwijs tot 1986 werd gedefinieerd als onderwijs met minder dan twintig contacturen in de week. Daar kon de zaal wel om lachen. “Dan heb ik de afgelopen zes jaar in deeltijd gestudeerd”, zei een van de aanwezige studenten na afloop.
Ook Marten Jan Kuipers van de LOI zag Zijlstra’s plannen wel zitten, alleen wilde hij eigenlijk nog veel verder gaan. De overheid zou helemaal geen geld meer moeten steken in het onderwijs aan volwassenen, stelde hij. Dat geld kon beter besteed worden aan het onderwijs voor kinderen. Kuipers kreeg er weinig applaus voor.