Nobelprijs geneeskunde voor herprogrammering cellen

De Nobelprijs voor de geneeskunde gaat naar de Brit John B. Gurdon en de Japanner Shinya Yamanaka voor hun ontdekking dat volgroeide cellen opnieuw ‘pluripotent’ kunnen worden gemaakt.

Dat heeft het Nobelcomité zojuist in Stockholm bekendgemaakt. De twee wetenschappers ontdekten dat volwassen gespecialiseerde cellen na herprogrammering in staat zijn om in ieder ander celtype te veranderen. Oftewel ‘pluripotent’ kunnen worden. Deze ontdekking heeft volgens het comité ons begrip van hoe cellen en organismen zich ontwikkelen revolutionair veranderd.

John B. Gurdon ontdekte in 1962 dat het specialiseren van cellen is terug te draaien. Shinya Yamanaka ontdekte ruim veertig jaar later, in 2006, hoe intacte volwassen cellen in muizen hergeprogrammeerd konden worden in onvolwassen stamcellen die in staat zijn zich tot ieder celtype te ontwikkelen. Hij deed dit door slechts enkele genen toe te voegen.

Vorig jaar zorgde de toekenning van de Nobelprijs voor commotie omdat een van de drie winnaars, de Canadese Ralph Steinman, vlak daarvoor bleek te zijn overleden aan alvleesklierkanker. Volgens de reglementen kunnen mensen na hun dood geen Nobelprijs meer krijgen. Maar uiteindelijk besloot het comité Steinman de prijs postuum toch toe te kennen.

In het verleden wonnen drie Nederlanders de Nobelprijs voor de geneeskunde, waaronder Willem Einthoven (uitvinder van het elektrocardiogram), Christiaan Eijkman (die met een Britse wetenschapper het belang van vitamine B1 ontdekte) en Nicolaas Tinbergen (die samen met twee anderen de prijs kreeg voor de biologische achtergronden van gedrag bij dieren).

Lees ook: Utrechtse stamcelonderzoeker looft Nobelprijswinnaars