NWO dwingt tot snelle open access

 Het duurt te lang voordat wetenschappelijke artikelen gratis en voor iedereen te lezen zijn. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) zet daarom een volgende stap in het open access-beleid.

Uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften stellen artikelen vaak pas na een aantal maanden tot een jaar gratis beschikbaar. Daar neemt NWO geen genoegen meer mee. Als er belastinggeld besteed is aan onderzoek, moeten de uitkomsten direct gratis te lezen zijn. Onmiddellijke open access wordt bij NWO de standaard.
Ook wil de onderzoeksfinancier niet meer dat wetenschappers ‘gewone’ tijdschriften extra betalen om artikelen ook gratis beschikbaar te stellen. In dat geval wordt er immers twee keer geld op tafel gelegd: één keer door de universiteit die een abonnement heeft afgesloten, en één keer door NWO, die het onderzoek betaalt.
Wetenschappers met een NWO-beurs moeten in de toekomst dus publiceren in een volledig open acces-tijdschrift, de zogeheten golden road. Wie in een gezaghebbend tijdschrift wil komen dat niet aan open access doet, moet zijn artikel (of een vrijwel definitieve versie daarvan) in een vrij toegankelijke database plaatsen.
Een jaar geleden liet staatssecretaris Sander Dekker weten dat hij open access erg belangrijk vindt. Binnen tien jaar moeten nieuwe wetenschappelijke publicaties voor iedereen gratis te lezen zijn, schreef hij aan de Tweede Kamer.
Voor veel wetenschappers is het systeem niet nieuw. In 2011 was al meer dan de helft van de door Nederlandse onderzoekers gepubliceerde artikelen gratis te lezen, bleek vorig jaar uit onderzoek. Maar in dat onderzoek zijn ook artikelen meegeteld die pas na verloop van tijd openbaar werden.
Het is nog niet bekend wanneer de nieuwe regels ingaan. Begin 2015 publiceert NWO de nieuwe strategie. Het open access-beleid is daar onderdeel van.