NWO onzorgvuldig bij beursaanvraag zwangere wetenschapper

UvA-hoogleraar Europees recht Christina Eckes vindt dat ze is gediscrimineerd toen ze in 2015 een gooi deed naar een prestigieuze Vidi-beurs, een onderzoeksubsidie ter waarde van 800 duizend euro. De NWO zou onvoldoende rekening hebben gehouden met haar zwangerschap waardoor ze benadeeld werd ten opzichte van haar niet-zwangere concurrentie.

Op de uitgerekende datum
De juriste zag de bui al hangen toen ze in oktober een onderzoeksvoorstel indiende: enkele maanden na de deadline zou ze, net als elke aanvrager, vijf dagen tijd hebben om te reageren op een eerste beoordeling van haar voorstel. Maar die reactietermijn viel precies op of rond haar uitgerekende datum.

Ze vroeg NWO daarom of er rekening kon worden gehouden met haar zwangerschap door haar het rapport zo snel mogelijk te sturen. Maar dat gebeurde niet. Hoewel de beoordeling van haar aanvraag al in december binnen was bij NWO, ontving ze deze pas op 7 januari 2016. Ze diende op 13 januari haar reactie in – drie dagen voor haar bevalling. Ze kreeg de beurs niet.

'Buitensporig problematisch'
Eckes denkt dat zij achter het net viste, vanwege het weerwoord dat zij schreef. De drie referenten adviseerden namelijk in december nog om haar een beurs toe te kennen, maar de beoordelingscommissie oordeelde anders. Daarbij werd ook gekeken naar de kwaliteit van haar weerwoord. 

"Het bestuur (van NWO, red.) had moeten beseffen dat het leveren van een intellectuele topprestatie, in de zin van het schrijven van een goed weerwoord, in het laatste stadium van de zwangerschap buitensporig problematisch voor haar zou zijn", aldus Ecke in het verslag van de Raad van State. "Zij (Ecke, red.) wijst er in dat verband op dat werknemers in de Europese Unie niet zonder reden twee weken voor hun uitgerekende bevallingsdatum recht hebben op zwangerschapsverlof. Door geen maatregelen te treffen, is zij als zwangere vrouw in een ongunstiger positie terecht gekomen ten opzichte van mannelijke en niet-zwangere vrouwelijke aanvragers."

'NWO heeft verzuimd maatwerk te leveren'
Haar bezwaar bij NWO werd afgewezen en ook bij de rechtbank van Amsterdam ving ze bot. Maar de hoogste bestuursrechter, de afdeling bestuursrecht van de Raad van State, geeft haar woensdag alsnog gelijk. De hoogleraar is weliswaar niet gediscrimineerd, aldus de uitspraak, maar NWO had in dit geval extra zorgvuldig moeten handelen, omdat het “grondrecht op gelijke behandeling in het geding was”. Dat is niet gebeurd. Tijdens de procedure niet en ook niet daarna, bij het toelichten van de afwijzing. 

“NWO heeft verzuimd maatwerk te leveren in een situatie waarin dat wel geboden was”, schrijven de rechters. Maatwerk betekent in dit geval: samen met de vrouw overleggen over een nieuwe deadline die haar in staat stelt om een adequaat weerwoord te bieden. “De mate van assertiviteit van de zwangere aanvrager kan immers niet bepalend zijn voor de mate waarin haar fundamentele rechten worden gerespecteerd”, staat in het vonnis. NWO steekt in een reactie de hand in eigen boezem en belooft beterschap.

'Meerdere onderzoeksters hebben nadeel van zwangerschap'
Eckes is dolblij met de uitspraak. “Dit is vooral een principekwestie. Ik ken meerdere vrouwen die bij hun NWO-aanvraag nadeel hebben ondervonden door hun zwangerschap. Statistisch gezien is het ook niet verrassend: een Vidi-beurs vraag je aan tussen je dertigste en je veertigste, precies in de fase dat veel vrouwen kinderen krijgen.”

Volgend jaar zal ze haar aanvraag voor de derde keer indienen, iets dat zonder deze uitspraak niet mogelijk was geweest. Ze moet haar onderzoeksvoorstel van drie jaar geleden nog wel wat aanpassen. “Het gaat over de EU en heet Legal Limits to Integration: A Way Forward for the European Union’. Dan kan ik de Brexit moeilijk buiten beschouwing laten.”