Onbetaalde stage: uitbuiting of niet?

Een vacaturetekst voor een stage bij het Amsterdamse debatcentrum Pakhuis de Zwijger zorgde gisteren voor veel reacties op sociale media. Uitbuiting, volgens Esther Crabbendam, voorzitter van FNV Jong, die al langer strijdt tegen stagemisbruik.

“Natuurlijk is een stage bedoeld om werkervaring op te doen”, zegt Crabbendam. “Maar daarbij hoort ook goede begeleiding, een vergoeding en ben je als stagiair een éxtra kracht: anders is er gewoon sprake van een startersbaan.”

Wervende tekst voor stage
De grens tussen werken en stagelopen is lastig te bepalen, erkent ze. Toch heeft ze bij Pakhuis de Zwijger haar twijfels. “Dat biedt acht stagevacatures aan: acht onbetaalde fulltimekrachten. Dat is wel iets waarvan ik denk, dat zit niet helemaal goed.”

Bepaalde woorden in een tekst kunnen erop duiden dat het niet echt een stage betreft, zegt ze. “Zelfstandig projecten opzetten hoort bijvoorbeeld meer bij een baan dan bij een stage. In een stagevacature staan bijvoorbeeld zinnen als; je ondersteunt bij, je draagt bij aan enzovoorts.” 

Op het vermeende misbruik bij Pakhuis de Zwijger werd op de sociale media flink gereageerd. Minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher twitterde: “Tekst is zonneklaar; geen stage. Bij stage moet het gaan om leren en dit gaat over werken. Maar: wat telt is de inrichting van de stage zelf. ” Hij riep stagiairs “die eigenlijk gewoon werken” op om de inspectie van zijn ministerie te tippen.

De Vlaamse Dylan Meert, voormalig stagiair bij Pakhuis de Zwijger, mengde zich ook in het debat. Volgens hem viel het allemaal wel mee: “Je voelt hoe je groeit binnen een organisatie én als persoon. Waarom zou je dat niet willen bij je stage?”

Koffiestage
We zouden juist niet meer terug moeten willen naar de “veilige koffiestages”, schrijft hij. “Moderne stages bieden conceptueel werk en verantwoordelijkheid, want uiteindelijk leer je daar het meest van. Ook geeft die lichte mate van verantwoordelijkheid erkenning en maakt het korte metten met hiërarchie op de werkvloer. Je hoort bij het team.”

Bovendien heeft de lange stageperiode volgens de oud-stagiair ook z’n voordelen. “Het professionaliseert mijn profiel, vergroot mijn kansen op de arbeidsmarkt en geeft me een diep inzicht in de publieke sector van Amsterdam. Vorig jaar was ik nog een afgestudeerd filosoof uit Gent, met een beperkt cv met wat horeca-ervaring, die aan het begin stond om culturele studies te gaan studeren in Leuven.”

De stage heeft hem capaciteiten gegeven die hij “op een relevante en waardevolle manier” kan inzetten in de sector waar hij in wil groeien. “Maar bovenal heeft het me een ander mens gemaakt”, schrijft hij, “en als dat uitbuiting is, dan graag.”

Meldpunt
FNV Jong startte al in 2015 een meldpunt om stagemisbruik tegen te gaan. De vakbond heeft sindsdien zo’n zeshonderd meldingen binnengekregen. Gisteren zorgde de ophef voor een flinke opleving.

Is er in die twee jaar tijd dan niets verbeterd? “Ik hoop het wel”, verzucht Crabbendam. “Het zou wel moeten, de economie trekt weer aan. Toch merk je aan de ophef dat het leeft. Veel bedrijven hebben gemaild met de vraag of we eens kunnen praten en hoe een goede stagetekst er dan uit moet zien. Het is vaak geen onwil, maar gewoon een kwestie van gebrekkige kennis.”