Ondanks leenstelsel staat Nederlandse kenniseconomie wereldwijd nog altijd vierde

Alleen Zwitserland, de Verenigde Staten en Singapore staan hoger in de lijst dan Nederland. Zelfs Duitsland laten we achter ons, al scheelt het bijna niets.

Nederland dankt zijn hoge plaats onder meer aan een goede infrastructuur, een betrouwbare overheid, gezonde overheidsfinanciën en hoogwaardige gezondheidszorg. Maar ook innoveren gaat steeds beter: nieuwe technologieën worden snel opgepikt en de samenwerking met kennisinstellingen loopt lekker.

Daling kwaliteit onderwijs
Alleen de kwaliteit van het hoger onderwijs daalt, menen de rapporteurs. “Nederland is een plaats gezakt in hoger onderwijs en moet naast koplopers Singapore en Finland nu ook de VS voorlaten”, staat in een persbericht van hoogleraar Henk Volberda van de Erasmus Universiteit Rotterdam, die de Nederlandse data voor zijn rekening nam.

Volberda ziet een opdracht voor de overheid. “Gezien de uitdagingen van de vierde industriële revolutie en de snelle uitholling van bepaalde kennis, vaardigheden en functies door robotisering en kunstmatige intelligentie zijn meer investeringen in het Nederlandse hoger onderwijs noodzakelijk”, meent hij. “Niet alleen voor de jongere generatie, maar ook voor academische bij- en omscholing van de oudere generaties.”

Het oordeel over het hoger onderwijs is deels gebaseerd op een enquête van dit voorjaar onder bestuursvoorzitters en directeuren uit het bedrijfsleven. De 150 Nederlandse respondenten zijn wel bijzonder goed te spreken over onder meer het bètaonderwijs in Nederland en de kwaliteit van management schools. Daarin scoort Nederland beter dan voorheen.

"Vierde plaats niet slecht"
Maar harde cijfers spelen ook een rol. Zo zagen de makers van het rapport dat er minder studenten naar het Nederlandse hoger onderwijs gingen. Dat was in peiljaar 2015, toen net de basisbeurs was afgeschaft en de instroom inderdaad nogal sterk daalde. Nadien is het aantal eerstejaars enigszins bijgetrokken, maar er zijn toch landen waar meer jongeren gaan studeren dan in Nederland.

“Nederland doet het niet slecht, we staan nog altijd op de vierde plaats”, zegt hoogleraar Henk Volberda, die de Nederlandse data heeft verzameld. “Maar willen wij die positie vasthouden, dan moeten we meer investeren in onderwijs.”

Nederland stond in het jaar 2000 ook vierde op de ranglijst, maar belandde in de jaren erna buiten de top tien. In 2009 spoorde de hele Tweede Kamer het kabinet aan om Nederland weer naar de top vijf te loodsen. Dat lukte al in 2012, sneller dan verwacht. Na wat schommelingen belandde Nederland vorig jaar voor het eerst weer op nummer vier.