Onderzoeksfraudeur moet de cel in én subsidiemiljoenen terugbetalen

In de Verenigde Staten is een hiv-onderzoeker tot viereneenhalf jaar cel veroordeeld vanwege wetenschapsfraude. Verder moet de man 7,2 miljoen dollar aan onderzoeksubsidies terugbetalen.

De Zuid-Koreaanse wetenschapper Dong-Pyou Han, die werkte aan Iowa State University, had een middel gevonden waardoor konijnen antistoffen gingen aanmaken tegen het hiv-virus. Zijn resultaten werden gezien als een doorbraak in het onderzoek naar een vaccin.

Maar toen onderzoekers van Harvard dezelfde resultaten probeerden te verkrijgen, ontdekten ze dat er menselijke antistoffen aan het konijnenbloed waren toegevoegd. Volgens Han was dat in eerste instantie aan slordigheid te wijten, schrijft Nature, maar omdat hij zijn fout niet durfde op te biechten bleef hij data vervalsen.

Een gevangenisstraf is een uitzonderlijk zware maatregel voor een frauderende wetenschapper. In de Verenigde Staten werd er in 2006 voor het eerst iemand voor veroordeeld, aldus The Washington Post. Die wetenschapper zat een jaar achter de tralies.

Voor zover bekend heeft een Nederlandse rechter nog nooit een wetenschapper tot celstraf veroordeeld. ’s Lands bekendste fraudeur Diederik Stapel trof in 2013 een schikking met het Openbaar Ministerie. Hij kreeg een werkstraf van 120 uur wegens misbruik van subsidiegelden en deed afstand van zijn recht op een werkloosheidsuitkering.

De Nederlandse onderzoeksfinancier NWO vorderde Stapels beurzen niet terug. Dat zou juridisch te ingewikkeld zijn. “Dat geld is grotendeels uitgegeven aan salarissen en aan promovendi, en het is maar de vraag of dat onrechtmatig is geweest”, zei voorzitter Jos Engelen in 2012.