Plagiaat in Rotterdams proefschrift was geen ongelukje

Een promovenda van de Erasmus Universiteit pleegde welbewust plagiaat. Misschien moet haar doctorsgraad tóch worden ingetrokken, overweegt het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit.
In juni vorig jaar werd bekend dat grote lappen tekst in een Rotterdams proefschrift geplagieerd zijn. De commissie wetenschappelijk integriteit van de Erasmus Universiteit adviseerde de doctorstitel in te trekken, maar dat vond het bestuur niet nodig. De begeleiding van de promovenda zou zo ernstig tekort zijn geschoten dat ze er niet zo veel aan zou hebben kunnen doen.
Onzin, oordeelt Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI). Dat de begeleiding “schromelijk te kort is geschoten” is weliswaar “duidelijk genoeg”, maar dat ontslaat niemand van zijn eigen verantwoordelijkheid. Er waren bovendien zo veel stukken tekst gekopieerd dat de promovenda moet hebben geweten dat ze over de schreef ging. Het plagiaat is volgens het LOWI bewust gepleegd en niet “uit slordigheid of per vergissing”.
De plagiërende promovenda kreeg een berisping en moest haar proefschrift herzien, maar verder heeft haar misstap weinig gevolgen gehad. De promovenda werkt bovendien niet aan de universiteit, ze was een zogeheten ‘buitenpromovendus’. Een berisping betekent voor haar in feite niets. De sanctie kan daarom “worden beschouwd als een ‘tandeloze sanctie’ en als een stille goedkeuring van een ernstige vorm van plagiaat”, schrijft het LOWI.
Wat nu? De Erasmus Universiteit heeft volgens het LOWI twee opties.
Als het bestuur de doctorsgraad werkelijk niet wil intrekken, moet dat besluit beter gemotiveerd worden. Het LOWI mist bijvoorbeeld het “zwaarwegende aspect” dat de samenleving als geheel ook een belang heeft: die mag er van uit gaan dat een doctorsgraad een bepaalde waarde heeft en dat er geen sprake is van “bedrog of manipulatie”. Ook de belangen van de instelling zouden moeten meespelen. Als bekend wordt dat de universiteit mensen laat promoveren terwijl er sprake is van ernstig plagiaat, kan dit de “naam en faam” van de instelling schaden.
Optie twee is om alsnog haar doctorstitel in te trekken. Dat is weliswaar ingewikkeld omdat er in de wet niets staat over het intrekken van die graad, maar het is volgens het LOWI niet onmogelijk. In het advies wordt uiteengezet wat de juridische stappen zouden kunnen zijn.
Een woordvoerder van de Erasmus Universiteit laat weten dat het bestuur nog geen nieuwe beslissing heeft genomen naar aanleiding van het advies. De promovenda heeft een herziening van haar proefschrift ingeleverd en die wordt nu bekeken. Daarnaast worden alle proefschriften onder de loep genomen die door het promotor zijn begeleid. Pas als dat is afgerond, wordt er een nieuw besluit genomen. 
Het plagiaat werd vorig jaar ontdekt door socioloog Floor Basten. Ze kende het LOWI-advies al maar reageert verrast als ze hoort dat die al online staat. Ze hoopt dat de universiteit het advies opvolgt.