Rector haalt in academische speech hard uit naar Den Haag

Door onderfinanciering en "bijna Kafkaiaanse" regelgeving uit Den Haag wordt de vrije professionele ruimte op alle niveaus van de universiteit "ingesnoerd". Dat zei rector Bert van der Zwaan bij de viering van de Dies Natalis van de Universiteit Utrecht.

Hij kon natuurlijk niet om het onderwerp heen: in zijn jaarlijkse academische speech ging rector Bert van der Zwaan donderdagmiddag uitgebreid in op de opgeborrelde onvrede over rendementsdenken en het vermeende gebrek aan inspraak aan universiteiten.

Niet de kritische studenten en docenten kregen er in zijn speech van langs, maar de politici in Den Haag. Van der Zwaan zei dat Den Haag de enorme toestroom van studenten niet adequaat financiert. En dat de alsmaar groeiende regelgeving leidt tot inperking van de vrijheid van docenten.

Van der Zwaan: "Het grote wantrouwen dat in Den Haag heerst jegens de prestaties van hogescholen en universiteiten heeft geleid tot een bijna Kafkaiaans stelsel van verantwoording, waar door de druk van regelgeving de vrije professionele ruimte op alle niveaus van de universiteit ingesnoerd wordt."

Den Haag heeft volgens Van der Zwaan een hoofdrol gespeeld in het ontstaan van de huidige onvrede. De rector verbaast zich daarom over de houding van politici, zei hij. "Waar ze zelf een belangrijk aandeel heeft, reageert de politiek nu geschrokken op de uitbarstingen van docenten en studenten en verwijst naar bestuurders: en dat is een bagatellisering en ontkenning van de kromgroei van het stelsel dat geregeerd wordt door regelgeving en onderfinanciering. Dat laatste weigeren de politici in Den Haag stelselmatig om op te lossen door keuzes te maken: hetzij meer geld erbij, hetzij een beperking op de instroom van studenten. Andere smaken zijn er echt niet meer! Maar tot deze keuze lijkt Den Haag niet in staat."

De rector kondigde aan dat CvB iets gaat doen aan de regeldruk die docenten in hun autonomie beperkt. Hij beloofde versimpeling van de regelgeving en deregulering tot "speerpunt van beleid" te maken. Ook hintte hij op een "totaal andere manier" van kwaliteitszorg van onderwijs, waar aan gewerkt wordt. 

De actievoerders van Rethink UU en De Nieuwe Universiteit Utrecht kregen ondertussen een hart onder de riem toegestoken. De rector zei het "ongekend positief" te vinden dat er nu zoveel gedebatteerd wordt over de koers van de universiteit. "We moeten dat zien als grote kans. Een kans om te komen tot grotere participatie van studenten en medewerkers dan afgelopen jaren, waarin het moeilijk was om voldoende mensen daarvoor te interesseren." 

Van der Zwaan kondigde aan dat er binnenkort een vaste ruimte in de binnenstad wordt geopend. Een plek waar "voortdurend" debat over de koers van de universiteit gevoerd kan worden, waar "de beste ideeën aan de muur hangen". In de ruimte zouden studenten en docenten kunnen meepraten over het nieuwe strategische plan van de Universiteit Utrecht. De studenten van De Nieuwe Universiteit Utrecht hadden eerder gevraagd om een dergelijke openbare ruimte.

De rector verwierp de notie dat de universiteit top-down bestuurd wordt. De huidige medezeggenschap heeft wel degelijk invloed op beleid, zei hij. "Ik verzet me krachtig tegen snieren van alle stuurlieden aan wal, die cynische opmerkingen maken of stukken schrijven over het feit dat ze zo weinig ruzie horen tussen CvB en medezeggenschap, zonder dat ze überhaupt in de gaten hebben dat er zonder al te veel herrie heel effectieve medezeggenschap bestaat." 

Kijk de toespraak hier terug