Scheikundige maakt zelf mondkapjes en wil dat iedereen ze draagt

Op zijn UU-profielpagina heeft Petoukhov een uitgebreid statement geschreven over het dragen van mondkapjes. Wat hem opviel, is dat in Nederland bijna niemand mondkapjes draagt, terwijl dat in andere landen, vooral in Azië, de standaard is. Hij maakt zich grote zorgen over de snelle verspreiding van het virus in Nederland.

Hij vergelijkt de situatie met die in Peking, waarbij hij zich baseert op data van Johns Hopkins University. In Peking, half de grootte van Nederland maar 4 miljoen inwoners rijker, zijn er ‘maar’ 580 vastgestelde besmettingen geweest, zijn er acht mensen overleden en 418 mensen genezen. Nederland heeft op het moment van schrijven 14697 vastgestelde besmettingen, 1339 overledenen en 260 genezingen. Petoukhov denkt dat dat verschil voor een deel te wijten is aan het al dan niet dragen van mondkapjes.

Nog een vergelijking van Petoukhov: “China telt 82361 besmettingen op 1428 miljoen inwoners, dus 60 officiële besmettingen per miljoen mensen. De epidemie is daar grotendeels gestopt. In de Verenigde Staten zijn er nu 203608 besmettingen op 327 miljoen inwoners, dus meer dan 600 officiële besmettingen per miljoen mensen. En dat aantal groeit razendsnel! In Nederland hebben we nu ongeveer 800 officiële besmettingen per miljoen inwoners: meer dan een factor tien ten opzichte van China. En je kunt je nog afvragen hoe goed we mensen testen.”

Iets is beter dan niets
In zijn laatste update roept hij premier Rutte op om massaal mondkapjes te verspreiden onder de bevolking. Hij schrijft: “Hoeveel mensen moeten doodgaan voor we genoeg groepsimmuniteit hebben? […] Denk aan de toekomst van dit land!” Dat de beschikbaarheid van professionele mondkapjes voor mensen in de zorg en andere vitale beroepen de hoogste prioriteit heeft, snapt Petoukhov, maar andere mensen kunnen mondkapjes ook makkelijk zelf maken, zegt hij. Dat heeft hij ook gedaan. “Natuurlijk helpt zo’n mondkapje niet helemaal tegen het virus, maar iets is beter dan niets.”

Hij stelt dat het dragen van een mondkapje een aantal voordelen heeft. Allereerst houdt het in bepaalde mate ziekteverwekkers tegen, meent hij, en daarnaast voorkomt het dragen van een mondkapje dat je aan je mond of neus zit. Ook schrikt het dragen van een mondkapje in de publieke ruimte mensen af: ze zouden waarschijnlijk met een grotere boog om je heen lopen.

Averechts effect
Op andere plekken in Nederland maken mensen ook zelf mondkapjes. Het naaipatroon van een mondkapje uit Hongkong is bijvoorbeeld online gedeeld en gebruikt.

Het RIVM is neutraal over de zelfgemaakte mondkapjes. Aan de telefoon zegt een woordvoerder: “Voor de gemiddelde burger is een mondkapje dragen overbodig als je je aan de huidige maatregelen houdt. Als je voldoende afstand houdt en je handen vaak genoeg wast en met symptomen gewoon thuisblijft, voegt een mondkapje helemaal niets toe.”

Het RIVM is ook bang dat zelfgemaakte mondkapjes voor een onterecht gevoel van veiligheid zorgen. Door die schijnveiligheid zouden mensen met een mondkapje op straat bijvoorbeeld weer dichter bij elkaar kunnen gaan staan, en dan kun je juist een averechts effect krijgen. “Bovendien: het ene zelfgemaakte mondkapje is het andere niet, dus daar hebben we geen zicht op en over de veiligheid kunnen we niets garanderen.”

De woordvoerder vervolgt: “Dat mensen denken 'iets is beter dan niets', kan ik me nog voorstellen. We raden het ook niet sterk af, want dan kunnen we ook bepaalde kleding wel gaan afraden. Sommige huisartsen adviseren bijvoorbeeld om je sjaal voor je mond te doen. Het is vooral belangrijk dat mensen zich écht aan de huidige vastgestelde maatregelen houden, en als je die aanhoudt is een mondkapje overbodig. En als je denkt: ik doe een mondkapje op want dan bescherm ik andere mensen tegen mijn hoest: als je hoest moet je sowieso binnen blijven.”

Baat het niet dan schaadt het… wel?
Sommige deskundigen geven echter wel een sterk negatief advies over het dragen van zelfgemaakte mondkapjes. Als je niet weet hoe je ze veilig moet gebruiken en/of de mondkapjes niet van het juiste type zijn, dan kunnen ze juist méér schade aanrichten, stellen ze.

Virussen gedijen goed in vochtige omstandigheden, dus als mensen (lang) in een lapje stof ademen dat bijvoorbeeld geen filter heeft, dan is dat alleen maar in het voordeel van het virus. Ook is ademen door zo’n mondkapje helemaal geen pretje en kan dat je onnodig uitputten. Het bemoeilijkt de ademhaling, iets waar mensen met symptomen van het coronavirus al extra moeite mee hebben. Bovendien sluiten veel mondkapjes niet goed aan bij je gezicht en laten ze daardoor alsnog ziekteverwekkers door.

Het enige waartegen een mondkapje inderdaad helpt, is dat je minder aan je gezicht zit. “Maar alsnog kan het virus binnendringen via je traanbuizen”, zegt Bert Niesters, hoofd van de sectie klinische virologie aan het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), in februari tegen de Volkskrant.

Petoukhov hoopt vooral dat mensen hun sociale verantwoordelijkheid nemen om zo de verspreiding te beperken. “Praktiseer social distancing en draag altijd handschoenen en een mondkapje als je naar buiten gaat. En was goed je handen nadat je een oppervlak hebt aangeraakt.”