Spinozapremies toegekend: twee mannen, twee vrouwen

Vier hoogleraren krijgen dit jaar de Spinozapremie, de hoogste onderscheiding van de Nederlandse wetenschap. Ze ontvangen ieder 2,5 miljoen euro voor hun onderzoek.

De premie staat bekend als de Nederlandse Nobelprijs en wordt jaarlijks door wetenschapsfinancier NWO uitgereikt aan drie of vier Nederlandse wetenschappers die tot de wereldtop behoren.

Deze keer zijn dat twee mannen en twee vrouwen. Sinds 1995, het jaar van de eerste uitreiking, wonnen 62 mannen en vijftien vrouwen de prijs.

De twee winnaressen zijn Birgit Meyer, hoogleraar religiestudies aan de Universiteit Utrecht, en Cisca Wijmenga, hoogleraar genetica aan de Rijksuniversiteit Groningen. Over Meyer publiceerde DUB vrijdag een artikel. Wijmenga was eerder hoogleraar Humane Genetica in Utrecht.

De mannelijke winnaars zijn René Janssen, hoogleraar moleculaire materialen en nanosystemen aan de Technische Universiteit Eindhoven, en Aad van der Vaart, hoogleraar stochastiek aan de Universiteit Leiden.

Meyer is cultureel antropoloog en bestudeert religie. Volgens de jury overstijgt ze wetenschappelijke disciplines en combineert ze empirisch onderzoek met theoretische reflectie. “Ze heeft doorbraken bewerkstelligd en paradigma’s doorbroken”, aldus de jury. “Ze staat op het punt het onderwerp als wereldleider verder te brengen.”

Wijmenga deed genetisch onderzoek naar coeliakie, oftewel ernstige glutenallergie. Ze heeft het belang laten zien van het in kaart brengen van genen voor verschillende ziektes wereldwijd en ze wordt volgens NWO beschouwd als één van de wereldleiders op dit gebied. Ze leidde ook een grootschalig project waarin een genetisch profiel van Nederland is gemaakt.

Janssen doet onderzoek naar de mogelijkheden van organische zonnecellen. Hij heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de efficiëntie ervan; hij is één van de pioniers op dat gebied. “Hij heeft een unieke manier gevonden om chemie met natuurkunde en fundamenteel onderzoek met de toegepaste kant te combineren”, aldus NWO.

Van der Vaart is statisticus en doet onderzoek naar kansrekening. Hij is een van de grondleggers van Baysian nonparametric statistics, een vorm van statistiek die grip geeft op kansrekening met vele of zelfs een oneindig aantal dimensies tegelijk. Zijn ideeën vinden hun toepassing bijvoorbeeld in de epidemiologie: de verspreiding van ziektes is van talloze factoren afhankelijk.