Spreeuwen boven De Uithof: een typisch najaarsverschijnsel

Grote zwermen spreeuwen die in hun vlucht allerlei vormen aannemen: het is elk najaar weer een mooi plaatje. Maar zelfs nu het winter is, zie je ze nog in De Uithof, waar de vogels zich elke dag rond zonsondergang met veel gekwetter verzamelen bij het Ruppergebouw. Waarom doen de vogels dit eigenlijk?

Het rondcirkelen van de spreeuwen lijkt misschien doelloos, maar niets is minder waar. Volgens universitair hoofddocent voor vogels en bijzondere dieren Sjeng Lumeij van de faculteit Diergeneeskunde, vliegen de spreeuwen tijdens deze vluchten naar een gezamenlijke slaapplaats. “De spreeuwen vliegen samen omdat ze dan minder snel door een roofvogel geslagen zullen worden dan wanneer ze in hun eentje vliegen.”

Het ontwijken van roofvogels is tegelijkertijd de oorzaak van de dansende beweging van de spreeuwenzwermen. “Wanneer één van de spreeuwen gevaar ziet, verandert deze snel van richting als vluchtreactie”, aldus Lumeij. “De vogels om hem heen volgen het voorbeeld en zo trekt de koersverandering door heel de zwerm heen.” Na deze vluchtreactie herstellen de spreeuwen snel weer de koers naar hun rustplaats.

Eén van deze rustplaatsen bevindt zich dus in De Uithof, maar dit is niet de enige plek in Utrecht waar de spreeuwen gesignaleerd zijn. In voorgaande jaren zijn er ook in de binnenstad slaapplaatsen gevonden en vorig jaar bevonden bewoners van de wijk Zuilen zelfs overlast van de grote aantallen spreeuwen in hun wijk.

Dat we dit bijzondere verschijnsel alleen in het najaar zien, heeft te maken met het broeden. “In andere tijden van het jaar zijn de spreeuwen druk met het bouwen van nesten, broeden en het opvoeden van hun jongen. Ze zijn dan individueler bezig. Later in het jaar komen ze weer samen omdat samen slapen beschermt tegen roofdieren en warmte geeft. Waarschijnlijk vindt er ook communicatie plaats over goede voedselplaatsen.”

Hoewel het najaar al voorbij is, ziet het er niet naar uit dat de spreeuwen snel zullen verdwijnen. “Of de spreeuwen in de winter wegtrekken naar het zuiden is afhankelijk van de temperatuur. Dit geldt ook voor andere vogelsoorten. Nu het weer in Nederland nog zacht is, kunnen ze hier genoeg eten vinden.”