'Staken is zo’n beetje het enige wat je kunt doen’

“Doe het niet, doe het niet, doe het niet.” Het is in de afgelopen maanden dé strijdkreet geworden van studenten en docenten die zich verzetten tegen de grootschalige bezuinigingen die het kabinet-Schoof wil opleggen aan het hoger onderwijs. 

Ook deze dinsdagochtend schalt de slogan meerdere keren over het Domplein. Volgens de vakbonden hebben zich daar zo’n drieduizend mensen verzameld om hun stem te laten horen. De aanwezige politie spreekt van 1500 aanwezigen.

Er wordt met vlaggen van de vakbonden gezwaaid en de protestborden die waren gemaakt voor de eerdere demonstraties in Den Haag en Utrecht zijn uit de schuur gehaald. Ook de rode protestvierkantjes gaan weer rond.

Geschiedenis
Utrecht neemt vandaag het stokje over van Leiden waar maandag een begin werd gemaakt met een estafettestaking. De komende twee weken staken studenten en docenten in meerdere universiteitssteden een dag lang om hun ongenoegen te uiten over het beleid van onderwijsminister Bruins. Het kabinet Schoof wil ruim 1,1 miljard op het hoger onderwijs korten. De Tweede Kamer is al akkoord, maar de Eerste Kamer moet nog stemmen

“We schrijven geschiedenis vandaag”, roept Annelien de Dijn van protestgroep WOinActie op het podium. “Het is voor de eerste keer dat er zo massaal wordt gestaakt aan de Universiteit Utrecht.” Het wordt beantwoord met “uuuuuu” – het Utrechtse geluid dat onder meer bij sportwedstrijden veelvuldig te horen is.

Kort daarvoor heeft voorzitter van studentenunie Vidius Luuk Bruijnen benadrukt dat de Utrechtse studenten hun docenten steunen. Dat de langstudeerboete van tafel is, betekent volgens hem zeker niet dat de studenten tevreden zijn. Minder opleidingen om uit te kiezen en een slechtere begeleiding door docenten is niet wat studenten willen. “Samen strijden we door totdat deze obscene bezuinigingen van tafel zijn.”

Signaal naar Den Haag
Enkele docenten Psychologie zijn gezamenlijk naar het Domplein getogen. Hoeveel van de Utrechtse psychologiedocenten hier vandaag zijn? Ze weten het niet precies? “Een kwart?” “Nee, toch wel de helft.”

Universitair docent Femke van den Brink erkent wel even gewikt en gewogen te hebben voordat ze besloot om te gaan staken. “Je wilt alles goed geregeld hebben en niet studenten en collega’s benadelen.” 

Als ze vandaag college had moeten geven, had ze dat waarschijnlijk gedaan. Nu stonden er alleen afspraken met studenten in de agenda. Die konden worden verzet. En een signaal naar Den Haag is volgens haar hard nodig. “Als je samen met je collega’s iets kunt doen, en dit is zo’n beetje het enige dat je kunt doen, dan moet je dat ook doen.”

Als onderwijscoördinator ziet ze hoe docenten steeds minder tijd krijgen voor hun onderwijs en studenten. “Het is de kaasschaaf en kijken waar we nog kunnen besparen. Het gaat niet meer om kwaliteit, en dat is gewoon heel erg zonde.”

Voltallig CvB aanwezig
Verderop staat een groepje docenten van de Pabo. Het bestuur van de Hogeschool Utrecht heeft besloten dat docenten die het werk neerleggen een vrije dag moeten opnemen of anders een beroep moeten doen op de stakingskas van hun vakbond. Andere onderwijsinstellingen lieten tot nog toe weten hun docenten geen beperkingen te willen opleggen.

De opstelling van het HU-bestuur heeft ervoor gezorgd dat nog meer docenten zijn gaan staken, zo is de overtuiging bij de Pabo-docenten. “Al geloven we ook niet dat het bestuur echt gaat doen wat  het zegt te gaan doen.”

Het college van bestuur van de UU is vanochtend voltallig aanwezig op het Domplein. Collegevoorzitter Anton Pijpers kreeg in de voorafgaande weken veel kritiek naar aanleiding van zijn uitspraken in een commissievergadering van de universiteitsraad. Daarin zei hij dat hij een staking niet het juiste middel vindt. 

Op het podium refereren enkele sprekers nog fijntjes aan die stellingname, maar een nieuw bericht op intranet (alleen met Solis-id, red.) lijkt iets van de kou uit de lucht te hebben gehaald. Het UU-bestuur zegt daarin het protest te steunen. 

Aan DUB laat Pijpers weten: “We juichen het toe dat medewerkers en studenten luid en duidelijk in actie komen. Als College van Bestuur waren we daarom vandaag aanwezig om te laten zien dat wij achter onze medewerkers en studenten staan en hun zorgen delen. We zullen in gesprekken met Haagse bewindslieden en beleidsmakers blijven wijzen op de enorme gevolgen van deze plannen.” 

Boodschap aan de regering
Ook Marie, masterstudent Applied Ethics, en Blake, promovendus Innovation Studies, demonstreren mee. Marie had vandaag geen lessen. Blake zou een teaching tutorial geven aan bachelorstudenten. 

Voor Blake was het “duidelijk” dat ze vandaag moest gaan staken. “Het is nodig”, zegt ze. “De staking leeft erg onder mensen”, zegt ze. 

Masterstudent Marie merkt dat er in haar omgeving veel over de staking wordt gepraat. “Het heeft ervoor gezorgd dat ik vandaag ook ben gaan staken.” 

Even verderop staat Luisa Meroni, universitair docent Italiaanse Taal & Cultuur. Zij ziet haar opleiding verdwijnen door de dreiging van de hoger onderwijsbezuinigingen. Er zijn volgens haar plannen om de drie zelfstandige talenopleidingen samen te voegen.  

Meroni had anders vandaag lesgegeven. “Ik heb mijn studenten erover geïnformeerd dat ik zou gaan staken. Ik heb studenten uitgenodigd om ook deel te nemen. Het is belangrijk om te gaan demonstreren en onze boodschap over te brengen aan de regering.” 

De bezuinigingen zijn volgens Meroni een “aanval op een andere manier van denken”. “De bezuinigingen van de regering zijn symbolisch. Ze zijn totaal niet nodig. Ik staak niet alleen voor mijzelf, maar ook voor de toekomst van het onderwijs en van internationale collega’s en studenten. Zij zijn heel belangrijk voor een open samenleving.” 

De democratie
Ook de motivatie van universitair hoofddocent Bjorn Wansink om vandaag op het Domplein te staan, is “breder dan het alleen het opkomen voor het hoger onderwijs”. De sociaal wetenschapper maakt zich zorgen om de democratische waarden die wereldwijd onder druk staan. 

“Ik houd me bezig met conflict en polarisatie. In mijn onderwijs probeer ik studenten van de universitaire lerarenopleiding te laten nadenken over democratie. In een democratie heb je de mogelijkheid om wat ik noem ‘vreedzaam te vechten. Je kunt op een vreedzame manier laten merken dat je het ergens niet mee eens bent. En dat doe ik hier dus met overtuiging.”

Het bestuur van de lerarenopleiding heeft bij de docenten aangegeven zelf te staken en aangedrongen op solidariteit met onder meer de opleidingen Frans en Duits. Wansink: “Het hebben van goede leraren Frans en Duits en van het bredere geesteswetenschappelijke perspectief is van groot belang voor de samenleving.”

Haagse belangstelling
Ook de politici Jan Paternotte (D66), Sarah Beckerman (SP) en Luc Stultiens (GroenLinks) verschijnen ten slotte op het podium. Zij bezweren alles op alles te zullen zetten om de bezuinigingen tijdens de bespreking in de Eerst Kamer op 1 april van tafel te krijgen.

Paternotte: “Het kan de slechtste 1 aprilgrap ooit worden, maar als wij laten horen dat ze het níet moeten doen, kan het wel eens de beste 1 aprilgrap worden.”

Daarna wordt het startschot gegeven voor een mars door de Utrechtse binnenstad. Opgezweept door de trompetten van een brassband en een trommel gaat de meute richting Oudkerkhof om uiteindelijk rond kwart voor 12 weer terug te keren op het Domplein. Terplekke werd geen friet uitgedeeld, zoals wel was beloofd. Maar daar had de gemeente een stokje voor gestoken. Wie bleef kon wel een broodje krijgen. 

In de video hieronder korte reacties van Annelien de Dijn van WOinActie, Gerwin van Schie, woordvoerder van het Lokaal Overleg van de UU en Luuk Bruijnen, voorzitter van studentenorganisatie Vidius: