Stapel-fraude steeds omvangrijker

Het wetenschappelijk bedrog van de Tilburgse ex-hoogleraar Diederik Stapel wordt steeds duidelijker. Tot nu toe is er bij minstens 31 artikelen en 6 proefschriften ‘hoogstwaarschijnlijk’ of ‘zeker’ sprake van fraude.
Drie commissies werden in de herfst van 2011 geïnstalleerd om de wetenschappelijke carrière van Stapel na te lopen en zijn publicaties te controleren op gefingeerde data en verzonnen resultaten. Ook de proefschriften die hij begeleidde en de artikelen waarvan hij co-auteur was, werden onder de loep genomen. De commissies worden ondersteund door statistici die eventuele onregelmatigheden met ingewikkelde berekeningen kunnen aantonen.
In Tilburg, waar Stapel tot zijn ontslag in september 2011 werkte, ging een commissie onder oud-KNAW-voorzitter Pim Levelt aan de slag. Ze vond onder meer gefabriceerde data en extreem onwaarschijnlijke resultaten in 26 artikelen en drie dissertaties.
Een commissie onder leiding van de Groningse hoogleraar Ed Noort onderzocht vijf artikelen en drie proefschriften die Stapel in zijn Groningse periode (2000-2006) had geschreven of begeleid. Er bleek in alle gevallen sprake te zijn van fraude.
De derde, Amsterdamse commissie onder leiding van oud-KNAW-voorzitter Piet Drenth onderzocht dertig artikelen en concludeerde dat in zes gevallen “hoogstwaarschijnlijk” sprake is van fraude. Stapel begon zijn carrière in 1994 bij de Universiteit van Amsterdam. Van de onderzoeken uit die tijd zijn geen onderliggende data meer beschikbaar, dus is niet onomstotelijk vast te stellen dat ze verzonnen zijn, verklaart de commissie.
Er zijn ook wetenschappers die opgelucht adem kunnen halen. Van alle tot nu toe onderzochte onderzoeken blijken twee dissertaties en 39 artikelen geen sporen van fraude te vertonen. De commissies zijn overigens nog niet klaar met hun werk. In totaal worden meer dan 130 artikelen en 24 hoofdstukken uit boeken onder de loep genomen. Om de wetenschappelijke wereld niet al die tijd te laten wachten, worden deze tussentijdse resultaten gepresenteerd.
Pas aan het eind van de zomer wordt het definitieve rapport van de commissies verwacht, zegt een woordvoerder van de Universiteit van Tilburg. In dat rapport zal ook aan de orde komen of co-auteurs mede verantwoordelijkheid dragen voor de fraude in sommige publicaties.