Studenten betalen nog altijd 5 miljoen euro aan ov-boetes

Minister Dijkgraaf is tevreden over de maatregelen die het aantal ov-boetes voor studenten moesten terugdringen. In 2014 stond de teller nog op een recordbedrag van 52,6 miljoen euro. In 2021 was daar nog 5 miljoen euro van over blijkt uit een nieuw onderzoek.

Maar vanwaar al die boetes? Sinds de invoering van de ov-chipkaart in 2010 moeten studenten hun ‘reisrecht’ zelf activeren bij een ov-automaat. Als het verlopen is, moeten ze het daar ook eigenhandig weer deactiveren. Wie te laat is, krijgt een flinke boete, want misbruik moest voorkomen worden.

Lucratief

Daar hebben de vervoersbedrijven in de loop der jaren vele tientallen miljoenen euro’s aan verdiend. Ze deden hun best om deze situatie zo lang mogelijk te laten voortduren, bleek uit een reconstructie van het HOP.

Ze voerden een succesvolle lobby bij het toenmalige kabinet voor nog hogere boetes, maar daar stak de Tweede Kamer in 2016 een stokje voor. Van misbruik was in de meeste gevallen namelijk geen sprake. De ov-kaart mocht geen melkkoe voor de vervoersbedrijven worden.

Er zijn sinds 2017 verschillende maatregelen aangekondigd waarvan de meeste pas in 2019 van kracht werden. Die zijn nu tegen het licht gehouden. Het meeste effect heeft de maatregel dat studenten alleen nog een ov-boete krijgen als ze daadwerkelijk met hun verlopen kaart hebben gereisd. De boete werd in de eerste halve maand bovendien verlaagd.

Ook helpt het dat verlopen ov-kaarten sinds 2020 na vier weken alsnog op een blacklist worden gezet zodat studenten er niet meer mee kunnen reizen. Maar er is dan al wel een boete uitgedeeld. Zonder alle maatregelen zou het boetebedrag in 2021 nog 27 miljoen euro hebben bedragen, schatten de onderzoekers.

De verbeterde informatievoorziening van DUO lijkt minder effect te hebben. De onderzoekers verwijzen naar het Nibud Studentenonderzoek van 2021 waarin staat dat maar 61 procent van de bevraagde studenten weet dat hun ov-kaart niet automatisch wordt stopgezet. In 2017 wist nog 84 procent dat.

Nieuw betaalsysteem
Naar verwachting zal het nieuwe betaalsysteem dat de vervoersbedrijven willen invoeren tot een verdere afname leiden. Studenten hoeven dan niet meer zelf naar een ov-automaat om hun studentenreisproduct stop te zetten. Bovendien kunnen de ov-bedrijven het studentenreisproduct dan ook makkelijk zelf beëindigen zodra ze van DUO hebben doorgekregen dat een (oud-)student geen reisrecht meer heeft.

Omdat er momenteel in de Wet studiefinanciering staat dat het studentenreisproduct op een ov-chipkaart wordt geladen, moet er eerst een wetswijziging komen. Bovendien moeten DUO en de ov-bedrijven de systemen ook nog invoeren. Al met al is het streven dat het ov-chipkaartsysteem eind 2023 ophoudt te bestaan en dat de vele boetes dan tot het verleden behoren.