Studenten in Guatemala zijn bezorgd, maar wachten af

“De studenten maken zich zorgen, maar we zitten in een fijn hotel en de universiteit reageert snel en helpt ons zoveel mogelijk.” Dat laat cultureel antropoloog Marie Louise Glebbeek via Whatsapp aan DUB weten op de vraag hoe met haar groep van dertien studenten gaat nu die Guatemala niet kan verlaten.

Een andere wending
De studenten hadden een drieweekse taalcursus afgerond in de stad Quetzaltenango en zouden - begeleid door coördinator Glebbeek en door andere docenten Culturele Antropologie - in tweetallen op verschillende plekken in Guatemala onderzoeksprojecten gaan uitvoeren. Dat plan werd doorkruist toen de UU besloot alle studenten terug te roepen naar Nederland vanwege de coronacrisis. Halsoverkop werd afscheid genomen van de gastgezinnen. Maar toen de studenten waren afgereisd naar de hoofdstad Guatemala-Stad kregen zij te horen dat alle inkomende en uitgaande vluchten voor de komende veertien dagen waren verboden.

Sindsdien zit de groep in een hotel in een zakendistrict niet ver van het vliegveld. Als alles goed gaat, voegt zich dit weekeinde nog een Utrechtse masterstudent bij de groep. Zij deed onderzoek elders in het land. Ook een nicht van Glebbeek die met haar mee was gereist naar Guatemala maakt deel uit van de groep. “Haar ‘vakantie’ heeft ook een andere wending gekregen”, appt Glebbeek.

Vraagbaak
In Guatemala-Stad onderhoudt de docent contacten met de Nederlandse consul in Guatemala en met de plaatsvervangend ambassadeur van de Nederlandse ambassade in buurland Costa Rica. Inmiddels is ze een vraagbaak voor tal van jonge Nederlanders die vastzitten in het land en voor hun ouders. “De lijntjes zijn kort, maar de vooruitzichten zijn niet zo gunstig. In Guatemala en in de omringende landen is er sinds woensdag ook een in- en uitreisverbod en het regelen van vluchten is complex.”

Woensdag gingen de studenten daarom gewoon maar aan de studie. Ze werken aan alternatieve opdrachten die te maken hebben met hun onderzoek en hun studie om studievertraging te voorkomen. Verder kunnen ze in de omgeving van het hotel rondlopen, al is daar weinig te beleven omdat alles gesloten is. Maaltijden krijgen ze geserveerd op hun kamer.

Geen risico's
In Utrecht staat de afdelingsvoorzitter van Culturele Antropologie Kees Koonings in nauw contact met de groep. Volgens hem heeft de faculteit de studenten laten weten alles te willen doen om hun welzijn te garanderen en de terugkeer te bespoedigen. “Alles wat nodig is, gebeurt ook.”

In app-groepen van Nederlanders en Belgen in Guatemala wordt volop gespeculeerd over mogelijke ontsnappingsroutes, bijvoorbeeld via Mexico. Volgens Koonings is daar geen sprake van. “Alles is dicht en we willen onze studenten niet bloot stellen aan risico’s. Voorlopig is het afwachten. Begin volgende week gaat de Guatemalteekse regering de situatie heroverwegen. Dat kan overigens ook weer van alles betekenen.”

Geannuleerde vluchten
Koonings zegt op dit moment geen zicht te hebben op nationale en internationale initiatieven om gestrande reizigers terug naar huis te krijgen. Volgens de branchvereniging ANVR zouden er liefst 200.000 Nederlanders nog op reis zijn. Een woordvoerder van de UU laat weten dat de universiteit in kaart brengt hoeveel Utrechtse studenten in het buitenland niet terug kunnen keren. Andere universiteiten zijn daar ook mee bezig. De informatie zal worden gedeeld met de VSNU en het ministerie van OCW.

Volgens Koonings zaten er afgelopen vrijdag nog 99 Utrechtse studenten Culturele Antropologie in het buitenland. Verreweg de meesten zijn inmiddels thuis of op weg naar huis. Buiten de studenten in Guatemala ondervinden bijvoorbeeld ook twee masterstudenten in de stad Entebbe in Oeganda problemen. In hun geval niet vanwege overheidsingrijpen, maar omdat vluchten zijn geannuleerd of zijn volgeboekt. De faculteit heeft inmiddels de bevestiging dat zij op de passagierslijst staan van een vlucht aanstaande maandag.

Enkele studenten hebben besloten om te blijven op de plek waar zij zitten. Het gaat daarbij onder meer om studenten in Rome die niet uit dat land wegkunnen. Andere studenten verkeren volgens Koonings elders in een veilige omgeving of in het geval van buitenlandse studenten in hun eigen land. “We hebben er wel steeds met nadruk op gewezen dat ze er rekening mee moeten houden dat deze situatie weken of maanden kan duren. Ook stellen we als voorwaarde dat studenten hun besluit met het thuisfront moeten hebben afgestemd.”