Studenten kunnen wiskunde en economie combineren in nieuwe dubbele bachelor

Het waren de twee universiteitshoogleraren Coen Teulings (econoom) en Ieke Moerdijk (wiskundige) die eind 2019 de kiem legden voor het nieuwe initiatief. Zij verbaasden zich erover dat er zo weinig kruisbestuiving was tussen de wiskunde- en economieopleidingen van de UU.

Waar de Utrechtse economie van oudsher gekenmerkt wordt door samenwerking met sociale wetenschappen, rechten, geografie en geschiedenis, bleef de traditioneel meer voor de hand liggende connectie met wiskunde beperkt.

De twee universiteitshoogleraren vonden weerklank bij de twee departementen. Want inderdaad, kennis van beide disciplines kan goed van pas kan komen als je grip wilt krijgen op nieuwe, complexe en data-intensieve processen in de wereld. Denk bijvoorbeeld aan de introductie van de cryptomunten voor de bancaire sector, aan de veelheid van factoren die bijdragen aan klimaatverandering of aan de ontwikkelingen rondom het coronavirus. 

Aangemoedigd door een universitair bestuur dat interdisciplinariteit hoog in het vaandel heeft staan, onderzochten de twee departementen enkele scenario’s om tot nauwere samenwerking te komen. Mede op basis van de goede ervaringen met de dubbele bachelorprogramma’s Wiskunde & Natuurkunde en Wiskunde & Informatica werd besloten ook Wiskunde en Economie op die manier aan elkaar te linken. Tijdens de open dagen voor toekomende bachelorstudenten van aanstaande vrijdag en zaterdag staat nu de dubbele bachelor Economics & Mathematics in de etalage.

Meer studiepunten
Nieuw voor Utrecht is dat deze wordt aangeboden door twee verschillende faculteiten, Rebo en Bètawetenschappen. Het betreft bovendien een combinatie die nog niet bestond in Nederland. De hoop is ook om daarmee scholieren te interesseren die eerder niet zo snel voor een studie in Utrecht kozen.

Studenten krijgen een volwaardig diploma van Wiskunde én een volwaardig diploma van Economie. Door een slimme opzet van studiepaden en combinatie van vakken lukt dat met 225 studiepunten. Dat betekent dat studenten 45 ec ofwel zes vakken meer nodig hebben dan voor één enkele bachelor. Als ze binnen drie jaar klaar willen zijn, zullen ze dus meer vakken tegelijkertijd moeten volgen dan studenten die één opleiding voltooien.

Studenten kunnen kiezen voor een van de drie tracks: of wiskunde, economie & beleid of wiskunde & finance of wiskunde, econometrie & data. Ze volgen bestaande vakken van de twee opleidingen, hoewel er ook enkele vakken specifiek zijn ontwikkeld voor een goede aansluiting tussen beide programma’s.

Stevig fundament
“Het unieke van deze gecombineerde bachelor is dat we de diepte en de toepassing kunnen combineren”, zegt Kees Oosterlee. De hoogleraar Wiskunde, voorheen werkzaam bij het Centrum van Wiskunde & Informatica in Amsterdam en de TU Delft, kwam negen maanden geleden naar Utrecht om het nieuwe project te gaan leiden.

Wiskundestudenten zoeken volgens hem vaak een antwoord op de vraag welke concrete maatschappelijke impact hun vaak abstracte kennis kan hebben. Economiestudenten willen vaak weten wat de wiskundige basis van de algoritmen die ze gebruiken om bijvoorbeeld economische kosten-batenanalyses door te rekenen. “Studenten krijgen nu een stevig fundament in én de wiskunde én de economie. De ‘mutual benefits’ vind ik heel interessant.”

Hoogleraar Erik Stam, hoofd van de Utrecht School of Economics, weet dat de Utrechtse economieopleiding nu niet bepaald om nieuwe studenten verlegen zit. Sommige docenten zijn ook bang dat het nieuwe initiatief de werkdruk gaat verhogen.

Maar ook Stam was enthousiast over het nieuwe plan. “Als iets een goed idee is, is iets een goed idee. We hebben gezocht naar een nieuwe combinatie van wiskunde en economie die werkelijk iets toevoegt in Nederland. We horen vaak: o jullie gaan econometrie aanbieden. Maar er bestaan al goede econometrie-opleidingen. Waarom zouden we dat willen?”

Nieuwsgierig naar maatschappelijke thema’s
In vergelijking met bestaande econometrieopleidingen, krijgen de nieuwe UU-studenten meer wiskundecursussen. Ze kunnen na hun bachelor ook voor een echte hardcore wiskundemaster kiezen, dat is voor econometriestudenten niet mogelijk. Tegelijkertijd zitten er in de Utrechtse dubbele bachelor meer economievakken met een maatschappelijke oriëntatie, waarbij bijvoorbeeld gekeken wordt naar duurzaamheid of innovatie.

De doelgroep voor het nieuwe “afstemmingsprogramma” zijn uiteraard studenten die goed zijn in wiskunde en een grote interesse hebben in economie. Oosterlee: “Maar ze moeten vooral nieuwsgierig zijn en echt een bijdrage willen leveren aan de maatschappij. Hoe kunnen we het best de energietransitie vormgeven? Hoe houden we ons pensioenstelsel betaalbaar? ”

Wiskunde en economie spelen volgens de trekker van de dubbele bachelor een belangrijke rol bij het beantwoorden van dat soort vragen. Op de website worden meerdere andere voorbeelden genoemd: Hoe reguleren we in een datagedreven wereld de groeiende macht van big techbedrijven? Hoe bepalen we de prijs van CO2 als we dat willen reduceren? Afgestudeerden zouden op basis van hun kennis gefundeerd advies moeten kunnen geven aan bedrijven, overheden en andere organisaties die beslissingen moeten nemen of beleid moeten maken.

Extra uitdaging
Oosterlee is niet bang dat het zwaardere programma een te hoge druk op de nieuwe studenten gaat leggen. In tijden dat studenten veel klagen over en lijden onder prestatiedruk moeten universiteiten daar beducht voor zijn. Hij benadrukt dat er voorlopig wordt gemikt op een beperkte groep van dertig studenten.

“Ik denk dat alleen studenten met een grote intrinsieke motivatie voor onze insteek kiezen. Maar we zullen goed moeten monitoren, ze kunnen altijd nog besluiten om een van de twee bachelors af te maken.”

Erik Stam vult aan: “Ik wil niets afdoen aan de hoge werkdruk die veel studenten ervaren, maar er is ook een groep studenten die juist vraagt om méér uitdaging. Als universiteit willen we die ook een programma bieden.”

In Denemarken bleek bij een vergelijkbaar initiatief dat belangstellende scholieren het wiskundedeel nog weleens wilden onderschatten. Utrecht wil die val vermijden. “We maken studenten die twijfelen tussen alleen economie of de dubbele bachelor ook heel goed duidelijk dat wiskunde niet iets is wat je erbij doet. Je doet de volwaardige opleiding; die is gewoon heel stevig.”

Nieuw onderzoek
Oosterlee: “Het onderzoek naar complexe systemen, naar hoe ingewikkelde netwerken functioneren en hoe de onderlinge relaties van actoren in elkaar zitten, is een hot topic binnen de wiskunde. Dat is van belang voor de wereld van de finance, de internationale handel, het klimaat, de volksgezondheid en nog veel meer. Het gaat om een heel spannende ontwikkeling.”

De dubbele bachelor biedt volgens hem alle potentie om studenten straks ook een interessant vervolg in een master te kunnen bieden. Op dit moment wordt gezocht naar docent-onderzoekers die het nieuwe onderzoeksgebied in Utrecht vorm kunnen gaan geven. Over de financiering daarvan lopen de gesprekken nog.

Iets waar nog over wordt nagedacht is de taal van het onderwijs. Waar de Economie-opleiding helemaal in het Engels is, gaat veel wiskundeonderwijs nog in het Nederlands. Oosterlee: “Daar moeten we nog eens goed naar kijken. Volgens ons kan deze dubbele bachelor ook heel interessant zijn voor internationale studenten.”