Studenten Notarieel Recht gaan hoogleraar Van Oostrom missen

Het allerlaatste hoorcollege van hoogleraar Notarieel Recht Nora van Oostrom verloopt emotioneel. Studenten snappen niet waarom juist deze docent de universiteit moet verlaten. “Ze heeft heel veel vakkennis en kan dat kraakhelder overbrengen.”

Vorige week maandag 25 maart: vertrekkend hoogleraar Nora van Oostrom geeft haar laatste college in het vakgebied Notarieel Recht. Het gaat over ethiek. De centrale vraag is: ‘what’s the right thing to do’. Als het aan de studenten ligt, valt het niet verlengen van het contract van de hoogleraar daar niet onder: “Ik vind het heel dom van de UU dat ze u wegsturen”, zegt een jongen na het college tegen Van Oostrom, “u bent zo’n goede docent”.
Een aantal docenten inclusief hoogleraar Nora van Oostrom vertrekt bij Notarieel Recht. Departementshoofd Ige Dekker zegt dat de bachelor- en masteropleiding van Notarieel Recht academischer en multidisciplinairder moet worden – een vereiste van de tijd. Daarom is er bij de nieuwe profilering van Rechten gekozen de leerstoel Notarieel Recht te vervangen door de leerstoel Burgerlijk Recht, in het bijzonder Goederenrecht en Notarieel Recht.
Decaan Henk Kummeling geeft aan dat er een nieuwe invulling van de opleiding moet komen, omdat een notaris tegenwoordig veel breder ontwikkeld moet zijn en de opleiding daarop moet aansluiten. Van Oostrom vindt dit onzin: "Het is nu een brede en diepe civiele opleiding, onze studenten zijn breed inzetbaar. Dat is ook te zien aan de plaatsen waar afgestudeerde studenten werken."
Emotioneel afscheid
Het verschil van inzicht maakt het afscheid niet minder emotioneel. Van Oostrom zal pas aan het einde van het college vertellen dat dit haar laatste optreden als docent is. “Ik wil het niet aan het begin vertellen, omdat er dan zo’n beladen sfeer ontstaat. En het zou te emotioneel zijn voor mij. Op dit moment gaat het wel, want nu ben ik gewoon les aan het geven, maar aan het einde van het college zal het wel moeilijk worden.” In de collegezaal zitten tweedejaars studenten die een half jaar geleden voor het Notarieel Traject hebben gekozen. Ook bevriende collega Jaap Van Straaten, die wel aan de UU verbonden blijft, zit in de zaal.
De studenten weten weliswaar niet dat dit het allerlaatste college van Van Oostrom is, ze weten wel dat de hoogleraar de UU gaat verlaten. Het vertrek van de hoogleraar leeft. Het unanieme oordeel: heel erg jammer dat zo’n goede docent weg moet. Drie meisjes bij de koffieautomaat sommen het op: “Ze weet waar ze het over heeft. Ze is duidelijk, ze geeft veel voorbeelden en ze is enthousiast. Ze heeft heel veel vakkennis en kan dat kraakhelder overbrengen. Die combi zie je niet altijd in een docent.”
Duivelse dilemma’s
Dit college laat Van Oostrom haar studenten nadenken over ethische kwesties binnen en buiten het vakgebied, waarbij ze regelmatig uit haar eigen ervaring als notaris vertelt. Studenten komen er niet onderuit een oordeel te vellen over de voorgelegde dilemma’s: “Je mag je niet onthouden van stemming”. Zo moeten de studenten kiezen of ze een testament op zouden stellen voor iemand met dementie die een helder moment heeft. Pas nadat de studenten hun mening gegeven hebben, geeft Van Oostrom haar eigen mening. Ook geeft ze een overzicht van de kwesties die op dit moment in de notariële wereld spelen.
Eén van haar uitspraken doet denken aan haar oratie, waarin ze het onderwijs van de juridische opleiding onverwachts hard aanpakte. Zo zegt ze tegen haar studenten, naar aanleiding van een voorbeeld waarin een notaris ontslagen werd omdat ze weigerde een overlijdensakte te tekenen waar ze niet achter stond: “Het tonen van moed kan grote gevolgen hebben voor je privéleven’, aldus de docente, “toch is het belangrijk dat je volgens je eigen normenkader handelt.”
Het leukste aan het college van Van Oostrom is het plezier dat ze uitstraalt tijdens het onderwijzen. De docente geniet er duidelijk van om studenten duivelse dilemma’s voor te leggen en die steeds net te veranderen. Op die momenten straalt haar hele gezicht. “Het lesgeven ga ik het meest missen”, vertelt de hoogleraar, “de interactie met studenten, het onderwijzen; dat is het leukste onderdeel van mijn vak.”
Master in Nijmegen
Hoewel het bestuur zegt dat alles goed komt, maken studenten zich zorgen over hun toekomst en over de onduidelijkheid die er heerst. Veel studenten geven aan niet meer voor een master Notarieel Recht in Utrecht te willen kiezen. Student Arno, die voorin de zaal zit: “Als alles goed geregeld is, denk je er niet over na om een master in een andere stad te volgen. Maar nu dwingen ze ons over het hek te kijken naar andere universiteiten.” Studiegenoot Stefan vult aan: “Als ik voor een master Notarieel Recht kies, dan zou ik naar Nijmegen gaan.”
Mariëlle heeft bewust gekozen voor het Notarieel Traject en is ongerust: “Ik vrees dat een net afgestudeerde zonder enige praktijkervaring college gaat geven. Ik hoop dat de UU het oplost, want het is geen optie voor mij om binnen mijn bachelor al te switchen naar een andere universiteit. De kans bestaat dat ik dan allemaal vakken opnieuw zou moeten doen, wat te duur is.” Studente Eline wil niet switchen maar denkt dat ze nu zelf harder zal moeten werken om een goede positie op de arbeidsmarkt te verwerven: “Alle notariskantoren kennen Van Oostrom. Als je van haar les hebt gehad, weten ze dat het goed zit. Dat valt nu weg.” 
In de spiegel kijken
Het einde van het college nadert en dat valt Van Oostrom zwaarder dan ze had gedacht. Ze besluit haar college als volgt: “Ethiek gaat erom dat je aan het einde van de dag jezelf moet kunnen aankijken in de spiegel. Daar moet je je je weg in zoeken, je eigen normkader opstellen. Ik kan jullie daar niet in begeleiden, want ik moet afscheid nemen van de UU. Bedankt voor jullie interactie en veel succes in de toekomst.”
De studenten applaudisseren en bedanken haar persoonlijk: “U bent de enige docent bij wie ik het hele college bij de les blijf.” Andere studenten vragen wat ze nu gaat doen. Van Oostrom is ontroerd door de woorden van haar studenten: “Dit zijn tweedejaars studenten die ik pas een blok ken. Ik heb ook masterstudenten die ik al vier jaar les geef, moet je nagaan wat voor band ik met hen heb opgebouwd.”
Studievereniging Vevanos heeft Nora van Oostrom erelid gemaakt vanwege haar grote verdiensten in het onderwijs van Notarieel Recht.

Persoonlijke kwestie
Naast dat ze het lesgeven heel erg gaat missen, vindt Van Oostrom de situatie ook moeilijk vanwege haar vermoedens over de reden waarom ze weg moet. De kwestie waar Van Oostrom op doelt, dateert van mei 2011, toen VVD Tweede Kamerlid Anne Wil Lucas Kamervragen (PDF) stelde over de tweejarige master Notarieel Recht die de UU wilde opzetten. Door de Kamervragen kwam de UU in een negatief daglicht te staan. Van Oostrom denkt dat ze daarom weg moet.
Volgens Ige Dekker, departementshoofd van Rechten, is dit onzin. “Nora van Oostrom en ik stonden dezelfde koers voor. We wilden inderdaad een tweejarige master opzetten die deels met privaat geld betaald zou worden. Voordat je echter met een nieuwe master mag beginnen moeten zusterfaculteiten daar het groene licht voor geven. De Kamervragen frustreerden dit proces en ik heb besloten om het proces te stoppen. Nora van Oostrom en ik verschilden daarover van mening, maar dat hebben we uitgepraat. Deze kwestie heeft echter niets te maken met het opheffen van de leerstoel die zij bekleedt.”