Studenten U-raad willen (gratis) menstruatieproducten in toiletblokken UU

Hoe ga jij om met je menstruatie als je naar de universiteit moet? Slik je de pil en weet je precies wanneer je ongesteld wordt en heb je daarom alvast wat maandverband in je tas gedaan? Heb je misschien een vakje in je tas waar je standaard wat tampons in bewaart en wellicht wat paracetamol? Of ben je minder goed voorbereid en verrast je menstruatie je? Stop je dan je onderbroek vol met wc-papier of vraag je aan een studiegenoot of een vreemde om een redmiddel? Durf je dat? Of vind je dat ongemakkelijk? Misschien ga je wel naar de receptie van de bibliotheek om erachter te komen dat er in de EHBO-koffer achter de balie tussen al het verband geen maandverband te vinden is. Ga je dan naar huis, met het gevolg dat je je studieplek kwijtraakt of je college mist? Wat doe je?

Meestal is een gesprek over de praktische zaken rondom menstruatie niet één die gevoerd wordt bij de koffieautomaat of fluisterend tijdens een hoorcollege. Wie niet goed is voorbereid op de maandelijkse bloeding komt in de problemen als tampons of maandverband niet voorhanden zijn. Nog los van de vraag of iedereen deze producten wel kan betalen. Onderzoek van Plan International wijst erop dat bijna 9 procent van de jonge vrouwen tussen de 12 en 25 jaar in Nederland weleens te weinig geld heeft om maandverband of tampons te kopen. Bijna de helft van deze vrouwen vindt menstruatieproducten te duur. De studentenbond van de Vrije Universiteit Amsterdam (SRVU) besloot iets de doen aan deze menstruatie-armoede. Sinds februari van dit jaar biedt de VU nu gratis producten aan. Voor zover bekend is dit de enige universiteit waar dit gebeurt.

Er is behoefte aan het voorhanden zijn van menstruatieproducten
Dit nieuws over de VU bereikte ook Nandika Mogha. Ze dacht ‘waarom doet de UU dit niet ook?’. Nandika is raadslid en fractievoorzitter van de studentengeleding van de Universiteitsraad namens Lijst Vuur en tweedejaars student Liberal Arts & Sciences aan University College Utrecht. Ze besloot een enquête op te zetten over de behoefte aan menstruatieproducten van studenten en medewerkers van de UU.

Aan de nog steeds in te vullen Engelstalige enquête, hebben inmiddels 486 mensen (stand 31 mei 2021) meegedaan. De resultaten laten zien dat 95 procent van de studenten en medewerkers van de UU vindt dat de universiteit menstruatieproducten zou moeten aanbieden. Van hen vindt 83 procent dat de producten gratis zouden moeten zijn. Met deze voorlopige resultaten heeft Nandika namens Vuur een nota geschreven voor het College van Bestuur die op 14 juni in de U-raadscommissie FPI (Financiën, Personeel en ICT) besproken worden. De studenten willen dat er menstruatieproducten beschikbaar komen in alle toiletten van de UU, zowel de genderneutrale-, vrouwen- én mannentoiletten. De resultaten tonen aan dat er behoefte is aan menstruatieproducten, zegt Nandika “want het is hetzelfde als het hebben van handzeep of toiletpapier”. “Niemand is tegen het aanbieden van menstruatieproducten, de echte vraag is of deze gratis moeten worden of niet.” Zelf vindt Nandika dat er een kleine prijs gevraagd mag worden. “Dit weerhoud ons ervan om het te misbruiken”, zegt ze.

Als mannen zouden menstrueren…
De reden dat er op dit moment geen menstruatieproducten worden aangeboden in universiteitsgebouwen komt volgens Nandika door het gebrek aan aandacht hiervoor. “Niemand praat erover dus wordt aan een dergelijke faciliteit niet gedacht”, zegt ze. Het is een soort taboe om te praten over menstruatie. “Ik denk dat niemand tegen is, en dat de bereidheid er wel is, maar nu is het tijd om actie te ondernemen”.

Ook het patriarchaat heeft er volgens Nandika iets mee te maken: ”Ik denk oprecht dat als mannen zouden menstrueren - dus als het een mannenprobleem was - dat maandverband geen luxeproduct zou zijn, maar dat ze overal verkrijgbaar zouden zijn. Er zou ook menstruatieverlof zijn, enzovoort. Het is daarnaast gek dat menstruatieproducten in Nederland gezien worden als een luxeproduct en dat er dus 21 procent belasting over gevraagd wordt.” De UU kan volgens Nandika laten zien dat menstruatieproducten geen luxe zijn, maar basisproducten, simpelweg door deze aan te bieden.

Ook inrichting toiletten kan menstruatievriendelijker
De discussie rondom menstruatie reikt verder dan alleen het aanbieden van tampons of maandverband. De faciliteiten in het algemeen zijn niet ingericht op menstruerende mensen. Thuis heeft bijna iedereen wel een wasbakje vlakbij de wc. Op de universiteit is dit in de meeste gevallen niet zo. Gwenda Knobel, eindredacteur bij DUB: “Voor het opknappen van de toiletblokken in het Bestuursgebouw, had je bij ons één wc met en één wc zonder wasbak, maar na de verbouwing zijn de wasbakjes verdwenen. Wie heeft dat bedacht? Vast iemand die nooit vieze handen maakt.”

Ook Magali, masterstudent Farmacie, vindt dat de toiletten van de UU beter uitgerust kunnen worden. Zij gebruikt een menstruatiecup waarbij hygiëne belangrijk is en voor het verschonen een wasbakje nodig is. “Er zijn weinig wc’s waar je gewoon even op je gemak je menstruatiecup kunt verschonen. Je moet altijd de deur aanraken tussen het handen wassen en het gebruik van de cup. En soms zit je dag zo vol dat je daar bijna niet de tijd voor hebt omdat het in de pauze altijd super druk is op de wc’s.”

Ook inclusiviteit is in dit aspect belangrijk. Veel mensen zien over het hoofd dat niet alleen vrouwen menstrueren, denk bijvoorbeeld aan transgender personen. Op dit moment hebben de mannentoiletten geen prullenbakje.

Menstrueren moet uit de taboesfeer
Magali hoopt dat menstruatie minder een taboe wordt en dat alle mensen die menstrueren op de UU toegang krijgen tot de producten en faciliteiten die ze nodig hebben. Door het coronavirus werken en studeren de meeste UU’ers thuis. “Dat is wel een voordeel als je ongesteld bent”, vindt Magali. “Je kunt je hoorcollege gewoon volgen terwijl je een kruik op de buik legt, en je kan tussendoor bijvoorbeeld even chillen met thee en chocolade. En mijn eigen wc is wel de wc waar ik het liefst mijn menstruatiecup verschoon.”

Misschien dat de pandemie meer menstruerenden wijst op het verschil in comfort tussen thuis en  universiteit en waarom ze buitenshuis met minder comfort genoegen moeten nemen. “Ik denk dat de UU een faciliterende rol kan spelen”, zegt Magali. “Studentenpsychologen enzo, dat doen ze ook. Ik vind gratis menstruatieproducten wel mooi in dat rijtje passen. Wc papier is ook gratis, dus tampons en maandverband zouden dat ook moeten zijn. De functie is verschillend, maar beiden zijn basisbehoeftes.” Dat het een probleem kan zijn dat studenten welllicht menstruatieproducten gaan stelen snapt Magali, maar aan de andere kant denkt ze “is het echt stelen als mensen het meenemen omdat ze het zelf niet kunnen betalen? Dat is toch juist waarvoor het dan is?”

Universiteitsbestuur wacht discussie af
De discussie rondom menstruatie en de universiteit lijkt geopend en vooruitlopend op de behandeling van de nota van de studentengeleding in de commissie FPI reageert het universiteitsbestuur met een wat algemene reactie:

‘We kunnen ons voorstellen dat de behoeftes rondom het gebruik van het toilet zijn veranderd, bijvoorbeeld doordat studenten gebruik zijn gaan maken van menstruatiecups. En dat er een groeiende aandacht is voor hoe toiletten gendervriendelijk kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld door ook prullenbakken op het mannentoilet aan te bieden. Het is daarom goed dat er via de enquête van U-raadslid Nandika Mogha wordt gekeken hoe breed deze behoeftes leven onder medewerkers en studenten. We wachten de definitieve resultaten van het gesprek af, en zullen dan kijken of het nodig is zaken aan te passen binnen de universiteit. En zo ja, hoe we tegemoet kunnen komen aan die wensen.’