Stunten met prijs studieboeken mag niet

Uitgevers mogen studieboeken niet goedkoper gaan aanbieden. Wetenschappelijk werk blijft vallen onder de wet op de vaste boekenprijs, laat minister Jet Bussemaker van OCW vandaag weten aan de Tweede Kamer.

Of je nu in dat schattige winkeltje om de hoek staat, of bij de Albert Heijn een boek in je mandje legt: de prijs is hetzelfde. Dat komt door de Wet op de vaste boekenprijs. Daarmee wil de overheid voorkomen grote ketens de kleine boekhandels wegconcurreren en het aanbod in de boekhandels verschraalt. Schoolboeken zijn uitgezonderd van die wet, omdat elke leerling ze in huis moet halen.
Eind 2011 besloot een meerderheid van de Tweede Kamer dat ook studieboeken voor het hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs moesten worden uitgezonderd. Studenten zijn immers verplicht de boeken aan te schaffen die op hun lijst staan. Een wetenschappelijk boek is daarmee hetzelfde als een schoolboek, was de redering.
Maar het is ondoenlijk zo’n uitzondering in de wet op te nemen, schrijft minister Bussemaker in een evaluatie van de wet. Want wanneer is een boek een studieboek? En wat is de definitie van een wetenschappelijk boek? Zonder definities kan een uitgever elk boek uitzonderen van de wet met de mededeling dat het om een studieboek gaat. Dan wordt handhaving onmogelijk.
Anders dan in het basis- en voortgezet onderwijs, zijn de meeste boeken die gebruikt worden op hogescholen en universiteiten niet speciaal geschreven voor het onderwijs. Daardoor kunnen uitgevers niet voor publicatie al aangeven dat het boek daarvoor gebruikt gaat worden. De oplossing ligt ook niet bij de onderwijsinstellingen, want docenten besluiten vaak zelf welke boeken ze gebruiken; er is geen centraal register van alle titels die worden voorgeschreven.
Dat zou kunnen worden opgevangen door een centraal register in te stellen, maar krijg iedereen maar eens zover daar aan mee te werken. “Bij een aantal van ruim achtduizend opleidingen en 70.500 fte’s aan docenten is zo’n systeem onuitvoerbaar”, aldus de minister.
Als het begrip ‘studieboek’ dan niet te definiëren valt, blijft nog over een uitzondering voor wetenschappelijke boeken. Maar dat levert zo mogelijk nog meer problemen op. Vertegenwoordigers van de wetenschappelijke boekhandel konden geen criteria bedenken, net als uitgevers en de Koninklijke vereniging van het boekenvak. Die schreef in december aan de minister dat het “gezamenlijke boekenvak zich kan vinden in de conclusie dat het wetenschappelijke boek niet gedefinieerd kan worden op en wijze die voldoet aan de wetstechnisch daaraan te stellen eisen.”
Dus worden studieboeken voorlopig niet goedkoper. De minister heeft de Kamer vandaag laten weten dat de Wet op de vaste boekenprijs nog in ieder geval vier jaar van kracht blijft. De volgende evaluatie komt “gezien de snelheid en impact” van de ontwikkelingen in de boekenmarkt over twee jaar.