Topstuk Universiteitsbibliotheek genomineerd als werelderfgoed

Als het even meezit, heeft een middeleeuws handschrift in de brandkast van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek straks dezelfde status als het dagboek van Anne Frank of Marx’ Das Kapital. Het Utrecht Psalter maakt aankomend voorjaar kans op een plek in het Memory of the World Register van UNESCO.

Het Utrecht Psalter is een van de belangrijkste en kostbaarste handschriften die zich in een Nederlandse collectie bevinden en hét topstuk van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Het boek met 150 psalmen en 16 bijbelse liederen, werd aan het begin van de negende eeuw in het Franse Reims gemaakt en kwam in 1716 in bezit van de Utrechtse bibliotheek.
Het werk wordt vooral geroemd om de 166 pentekeningen bij de tekst. De schetsmatige en surrealistische stijl daarvan was revolutionair en heeft veel navolging gekregen in latere psalmenboeken. Tegenwoordig roepen de tekeningen vergelijkingen op met het werk van de bekende vijftiende-eeuwse schilder Jeroen Bosch.
Een Nederlandse commissie van de VN-organisatie voor wetenschap, onderwijs en cultuur UNESCO heeft het Utrecht Psalter op initiatief van de Utrechtse conservator Bart Jaski voorgedragen voor het Memory of the World-register. Op die lijst van het belangrijkste documentair erfgoed ter wereld, staan nu negen Nederlandse werken, waarvan het dagboek van Anne Frank het bekendst is. Ook de negende symfonie van Beethoven, manuscripten van Hans Christian Andersen en Marx’ Das Kapital zijn erop terug te vinden.
Volgens Jaski verdient het Utrecht Psalter zeker een plek tussen andere beroemde middeleeuwse handschriften in het register, zoals het Book of Kells dat in Trinity College in Dublin ligt. “Het Utrecht Psalter voldoet aan alle belangrijke UNESCO-voorwaarden: het is representatief voor de tijd waarin het gemaakt werd en heeft later een zeer grote invloed gehad.”
Jaski hoopt dat een UNESCO-erkenning van Utrecht Psalter de interesse zal wekken van mensen die tot nu toe niet bekend waren met het werk. “Dit boek verdient een groter publiek. Het lastige is alleen dat je je er echt even in moet verdiepen, voordat je de schoonheid en het belang ervan ziet. Het is niet zo dat er blinkend goud of een grote kleurenpracht op je afkomt.”
De UB toont het Utrechts Psalter alleen aan mensen die daarvoor goede wetenschappelijke redenen kunnen aandragen. Anderen zullen moeten wachten tot 2016 wanneer het boek geëxposeerd wordt tijdens een tentoonstelling in het Utrechtse Catharijneconvent.

Geïnteresseerden kunnen op de website van de UB wel een nieuwe digitale presentatie van het psalter vinden. Op dit moment wordt gewerkt aan een versie waarbij de teksten en afbeeldingen naast elkaar zijn geplaatst met een wetenschappelijke uitleg.
Tijdens een internationale vergadering in Parijs beslist UNESCO dit voorjaar of het Utrecht Psalter in zijn register wordt opgenomen.