Twee scenario’s voor na de zomer: doen we niet, maar toch een beetje

Vorige week vroegen premier Rutte en minister De Jonge aan hogescholen en universiteiten om tot half augustus met twee scenario’s rekening te houden: eentje met de anderhalve meter en eentje zonder.

Die oproep is verkeerd gevallen. Dat gaan we niet doen, zeggen sommige bestuurders. Zo kunnen we niet werken en je mag het ook eigenlijk niet vragen van studenten en docenten.

“Straks kunnen ze wel met zijn allen naar de disco of een evenement, maar niet naar de campus. Dat kan ik aan mijn studenten niet uitleggen”, zegt rector Han van Krieken van de Radboud Universiteit Nijmegen tijdens een online persbijeenkomst van universiteitenvereniging VSNU met verschillende rectoren en bestuurders.

Paniek onder docenten
Sommige docenten raken “letterlijk in paniek” van de gedachte dat ze twee scenario’s moeten voorbereiden, vertelt voorzitter Geert ten Dam van de Universiteit van Amsterdam. “Die weten niet meer hoe ze het in de zomer en daarna moeten doen. Neem die signalen alsjeblieft serieus.”

“Wat ons betreft is er maar één scenario”, concludeert voorzitter Pieter Duisenberg van universiteitenvereniging VSNU, en dat scenario is zonder de anderhalve meter. “Daar roosteren we ook op.”

Maar ondanks deze ferme woorden weten de universiteiten en hogescholen ook wel dat de corona-epidemie zich niet helemaal laat voorspellen. Het liefst willen ze weer zoveel mogelijk lessen op de campus, maar het zou gek zijn om geen rekening te houden met een nieuwe golf.

“Voor het nieuwe academisch jaar werken wij met een flexibel rooster dat kan worden op- en afgeschaald naar gelang de stand van zaken en eventuele overheidsmaatregelen dit najaar”, laat bijvoorbeeld de Vrije Universiteit weten op vragen van het HOP.

De UU bereidt zich voor op een collegejaar zonder anderhalve meter afstand te houden. Ook is het niet nodig een test- of vaccinatiebewijs te laten zien. Wel geldt een maximale groepsgrootte van honderd studenten. Dat schreef de universiteit recent in een brief aan iedereen. Wel houdt de universiteit rekening met mogelijk oplopende besmettingscijfers en heeft wel al in het achterhoofd hoe dan afgeschaald zou kunnen worden.

Gereken en gerooster
“We zijn volop bezig om de beide scenario’s uit te werken, hetgeen niet gemakkelijk is”, meldt Tilburg University. “Een van onze grootse collegezalen kan 600 mensen hebben, maar in tijden van corona nog geen 60. Dat betekent een hoop gereken en gerooster.”

De Universiteit Twente schat dat circa 20 tot 25 procent van het onderwijs sowieso online zal gaan, ook in het meest optimistische scenario. “Het zal veelal gaan om hoorcollege-achtige onderwijsactiviteiten.”

Beter goed voorbereid dan te optimistisch, lijkt het idee. Tijdens de persbijeenkomst van de VSNU noemen de bestuurders dan ook allerlei digitale oplossingen waaraan gewerkt wordt. Ten Dam vertelt over “mooie vormen van blended learning” en een hybrid learning-theater, waarin een paar studenten aanwezig zijn in de zaal en andere studenten via grote schermen meedoen.

Buitenland
En dat is niet alleen van belang voor studenten hier in Nederland. Stel dat je internationale studenten in het buitenland zitten en niet meer mogen reizen, redeneert Ten Dam, dan wil je ze wel goed onderwijs kunnen bieden.

Rector Arthur Mol van Wageningen University vertelt de journalisten over een tool om digitaal feedback te geven: dat gaat soms beter (sneller en uitgebreider) dan wanneer de docent en student in een kamertje tegenover elkaar zitten. Hij is ook enthousiast over de LabBuddy, waarmee studenten hun experimenten digitaal kunnen voorbereiden.

Zo volgen er meer voorbeelden. Een podcast over statistiek voor beginners bleek een groot succes, er zijn filmpjes (kennisclips) waarin bepaalde onderwerpen goed worden uitgelegd, sommige hoorcolleges kunnen misschien online… Duisenberg spreekt zelfs van “het nieuwe academische normaal”.

Het past dan ook naadloos in een strategie die al vóór de coronacrisis was uitgestippeld. Toen bedachten sommige bestuurders al dat het hoger onderwijs iets digitaler kon, met een functioneler gebruik van de campus.

Focusgroepen
Niet alleen bestuurders zien de voordelen van online werken, zeggen ze zelf. Uit focusgroepen en onderzoeken zou blijken dat iedereen graag weer fysiek les wil geven, maar dat de winst van het online onderwijs niet ongedaan moet worden gemaakt.

In het hbo speelt hetzelfde als bij de universiteiten. Ze gaan uit van het optimale scenario zonder de anderhalve meter, liet de Vereniging Hogescholen maandag weten, zoals ook de universiteiten doen.

Maar ze zijn niet naïef. Zo ontwikkelt de Hogeschool Rotterdam een ‘Learn Anywhere-lokaal’, schrijft hogeschoolblad Profielen. Daarin kan tegelijk online en fysiek onderwijs worden gegeven dankzij allerlei camera’s en beeldschermen.

Fontys verwacht in september weer helemaal open te kunnen, staat op de nieuwssite BRON, maar ook bij die hogeschool geldt een ‘mits’. Het echte besluit valt pas half augustus, dus het blijft opletten.

Zekerheid inbouwen
Avans Hogescholen had dit voorjaar al bedacht dat je overal rekening mee moet houden. “Voor de zekerheid gaan we het onderwijs zo plannen dat het met één druk op de knop weer terug te brengen is van fysiek naar online”, zei voorzitter Paul Rüpp. “Want het kan in september allemaal weer anders zijn.”