UMC Utrecht kan met geld IceBucketChallenge oorzaken ALS onderzoeken

Acties als de IceBucketChallenge leverden in 2014 veel media-aandacht op voor de spier/zenuwziekte ALS en er kwam veel geld binnen. Het ALS Centrum van het UMC Utrecht kan met een deel van de donaties nu vier wetenschappelijke studies starten naar de oorzaak van de ziekte.Wereldwijd gooiden miljoenen mensen afgelopen zomer een emmer ijskoud water over hun hoofd om aandacht te vragen en geld in te zamelen voor de spier/zenuwziekte ALS (amyotrofische laterale sclerose). Anderen sprongen in de Amsterdamse grachten om geld voor ALS bij elkaar te zwemmen tijdens de Amsterdam City Swim of bij elkaar te fietsen tijdens bijvoorbeeld de Tour du ALS.Stichting ALS Nederland gebruikt de opbrengsten om een effectieve behandeling voor deze ziekte te vinden. Met een deel van de opbrengst, in totaal bijna 5.5 miljoen euro, maakt deze stichting nu vier nieuwe onderzoeken mogelijk bij het ALS Centrum van het UMC Utrecht Hersencentrum. In dit centrum is ongeveer 80 procent van alle ALS-patiënten in Nederland onder behandeling. Doel is om met de nieuwste methoden meer inzicht te krijgen in het ziekteproces en daarmee belangrijke stappen te zetten naar het vinden van een effectieve behandeling.Project 1: ALS biobank en databaseHet project ALS biobank en database maakt het mogelijk om DNA en vragenlijstgegevens over voeding en omgeving van zoveel mogelijk patiënten op te slaan en om hiermee onderzoek te doen dat de behandeling van ALS dichterbij kan brengen. Leonard van den Berg, hoogleraar experimentele neurologie bij het UMC Utrecht Hersencentrum en coördinator van ALS Centrum Nederland: “Met de gegevens in de biobank en database onderzoeken we onder andere de invloed van omgevingsfactoren, zoals leefstijl en blootstelling aan schadelijke stoffen, op het ontstaan van ALS. Als we weten waardoor patiënten ziek worden en wat er bij ALS misgaat in de motorische zenuwcellen dan kunnen we een effectieve behandeling ontwikkelen.”Project 2: Onderzoek naar genetische oorzaak ALSOok de analyse van 22.500 DNA-profielen om de genetische oorzaak van ALS te vinden, binnen het project ‘Beyond Project MinE NL’, draagt bij aan een stroomversnelling in ALS onderzoek. Jan Veldink, hoogleraar humane neurogenetica in het Hersencentrum: “Door de ALS-genen te vinden kunnen onderzoekers vervolgens nagaan wat er mis is gegaan in de zenuwcellen van ALS-patiënten.”Project 3: Stamcelonderzoek motorische zenuwcellenIn het TOTALS-onderzoek kweekt Jeroen Pasterkamp, hoogleraar translationele neurowetenschappen in het UMC Utrecht Hersencentrum, stamcellen uit huidcellen van patiënten. Deze stamcellen ontwikkelen zich in het laboratorium tot motorische zenuwcellen. Pasterkamp: “In deze gekweekte zenuwcellen bekijken we wat er mis gaat bij ALS en proberen we dit proces te stoppen of af te remmen. Deze zenuwcellen zijn een testbatterij voor nieuwe behandelingen.”Project 4: Voorspellen ziekteverloopOok werken hersenonderzoekers van het UMC Utrecht onder leiding van Martijn van den Heuvel aan beeldvormingstechnieken van de hersenen en het ruggenmerg van ALS-patiënten om het ziekteverloop beter te kunnen voorspellen. Met de nieuwste MRI-scanners kunnen artsen in de hersenen en ruggenmerg van patiënten zien of motorische zenuwcellen beschadigd zijn. Daarmee kunnen de onderzoekers steeds beter voorspellen hoe snel de ziekte bij een individuele patiënt zal verlopen. Dit is belangrijk omdat het ziekteverloop tussen patiënten sterk varieert: sommige patiënten overlijden binnen enkele maanden na de eerste symptomen, terwijl bij andere patiënten de ziekte een stuk langzamer verloopt.