Universiteit en gemeente kunnen eindelijk starten met bijstandsexperiment

De gemeente wil weten wat het effect is wanneer bijstandsgerechtigden meer de vrijheid krijgen om eigen initiatieven op weg naar werk te ontplooïen. Ze hoeven zich dan aan minder regels te houden en mogen 200 euro bijverdienen zonder gekort te worden op hun uitkering. In het project Weten wat werkt zullen de onderzoekers van de UU de effecten meten.

De onderzoekers kijken onder meer of het verminderen van het aantal regels sneller leidt tot het vinden van een baan. Ook onderzoeken ze of de grotere vrijheid tot een grotere participatie in de samenleving leidt zoals het zoeken naar vrijwilligerswerk? Gekeken wordt ook naar het effect op de gezondheid, op de ontwikkeling van eventuele schulden en op het welzijn. Om dit te toetsen zullen er verschillende onderzoeksgroepen komen. Iedere groep valt onder andere regels. Na afloop van het onderzoek worden de resultaten van de groepen met elkaar vergeleken.

Vertraging op vertraging
Het heeft lang geduurd voor dit onderzoek groen licht kreeg. Al in januari 2016 kwam de universiteit met een bericht dat de gemeente en de universiteit zouden samenwerken op dit thema. Maar dat bleek minder makkelijk dan gedacht. Er kwam kritiek op. Toenmalig staatssecretaris Jette Klijnsma wilde alleen instemmen met het experiment wanneer deelnemers die onvoldoende initiatief zouden nemen uit het project gezet konden worden en bovendien zouden ze nauwelijks extra mogen bijverdienen. Volgens de wetenschappers was het onder die voorwaarden niet mogelijk een goed onderzoek te doen.

In mei 2017 deed de gemeente Utrecht een nieuwe poging om het project te starten.  Toen zei de Raad van State dat de gemeente de zaakjes niet goed op orde had. Met name het feit dat er geen tegenprestatie gevraagd zou worden voor het verkrijgen van een bijstandsuitkering zou in strijd met de wet zijn. De gemeenteraad heeft vandaag ingestemd met een voorstel van het college van B&W om die verordening aan te passen. De belangrijkste wijziging is dat het woord 'vrijwillig' is komen te vervallen. De woorden 'stimuleren tot' en 'ondersteunen bij' worden vervangen door 'opdragen naar vermogen'.

Eindelijk aan de slag
De verordening voldoet nu aan de wettelijke eisen, maar het Utrechtse bijstandsbeleid blijft ongewijzigd. De aanpassing heeft dan ook geen gevolgen voor bijstandsgerechtigden.

De Utrechtse economen mogen nu aan de slag. Al eerder waren er mensen voor het project aangenomen, zonder dat ze aan het werk konden. Het onderzoek is niet alleen bedoeld voor bijstandsgerechtigden in Utrecht, ook die van de regionale sociale dienst Kromme Rijn Heuvelrug (De Bilt, Bunnik, Utrechtse Heuvelrug, Zeist en Wijk bij Duurstede) en Fermwerk (Woerden en Bodegraven) doen mee. In februari 2018 start de werving van deelnemers aan het experiment. Het onderzoek duurt tot oktober 2019.