Universiteit ontvangt unieke boekrol over eerste vrouwelijke student

Rector Bert van der Zwaan heeft van onderzoekster Pieta van Beek een bijzondere boekrol overhandigd gekregen over de naam en faam van Anna Maria van Schurman. Zij was in 1636 de eerste vrouwelijke student aan de Universiteit Utrecht.

Een bijzondere vrouw, dat is wel het minste wat je van de hoogbegaafde Anna Maria van Schurman (1607-1678) kan zeggen. Zij blonk als tiener al uit in het maken van kunst en het schrijven van gedichten en brieven. Ze kreeg al snel faam door haar geleerdheid. Dat werd ook opgemerkt door grote namen uit haar tijd. Zo kwam ze voor in een gedicht van Revius en correspondeerde met auteurs als Heinsius en Cats.

Van Schurman woonde in Utrecht en de beroemde hoogleraar Voetius was haar buurman. Hij vroeg haar een Latijns gedicht te schrijven voor de in 1636 net opgerichte universiteit. In dat gedicht betreurde ze het dat aan de universiteit geen vrouwen werden toegelaten. Prompt maakte Voetius voor haar een uitzondering. Ze moest echter wel apart zitten tijdens de colleges om de jongemannen niet af te leiden.

De Utrechtse historisch letterkundige en latiniste Pieta van Beek heeft zich verdiept in het leven van Van Schurman. Ze heeft een enorme hoeveelheid artikelen geschreven over de eerste Utrechtse studente, waaronder een monografie die in 2004 verscheen. Bij de boekrol hoort een essaybundel. Deze bundel; ‘Het wereldwonder van Utrechts Academie’: naam en faam van Anna Maria van Schurman (1636-2016) verschijnt dit najaar.

“Deze bundel laat zien welke invloed Anna Maria van Schurman op tijdgenoten heeft gehad en hoe vaak over haar leven en werk ook na haar dood is gepubliceerd. Niet alleen in Nederland, maar internationaal”, vertelt Pieta van Beek. “Omdat dit jaar weer een lustrumjaar was, heb ik de rector aangeboden een speciale boekrol te maken met daarin een aantal van die hoogtepunten uitgelicht. De rector was daar heel enthousiast over.”

De boekrol is nu klaar. Het is een bijna zes meter lange rol met 76 items (vanwege het 76e lustrum) die betrekking hebben op de naam en faam van de eerste vrouwelijke student door de eeuwen heen. Van Beek “Die rol was gigantisch. In eerste instantie had ik overwogen om 380 items op te nemen, vanwege het 380 jarig bestaan van de universiteit. Dat had makkelijk gekund, maar de boekrol zou dan tachtig meter lang zijn. Dat zou te prijzig zijn geweest.”

Volgens Van Beek is het haar gelukt in deze rol ook veel nieuwe ontdekkingen op te nemen. “Bijvoorbeeld hoe er in Hongarije onderzoek gedaan wordt naar Van Schurman omdat haar werk al in de 17de eeuw naar Hongarije werd meegenomen. En ook hoe haar werk in Rusland verzeild geraakt is. Bovendien is er informatie over de vele herdrukken van haar werk, de natekeningen van haar kunstwerken en zo meer.”

De info op de boekrol, die is vormgegeven door Jaap Wolters, is afkomstig uit de essaybundel. Bij elk van de 76 items van de boekrol schreef Van Beek een essay.

De boekrol heeft nu een oplage van één. Begin september heeft zij die overhandigd aan rector Bert van der Zwaan. Hij was daar zeer verguld mee. Van der Zwaan: “Dit is een belangrijk en actueel document voor de Universiteit Utrecht. Ik ga kijken waar we die boekrol een mooie plek kunnen geven zodat het voor iedereen zichtbaar is. Misschien in het Academiegebouw, maar ook het Universiteitsmuseum zou een goede optie kunnen zijn.”