Universiteit zoekt tijdens Dies het contact met maatschappij

Of het nu gaat om de klimaatcrisis, de toenemende criminaliteit of om het vluchtelingenprobleem, de universiteit moet in het debat vertrouwen uitstralen en met oplossingen komen. Dat hadden alle elementen van de lustrumviering dinsdag in de Domkerk met elkaar gemeen.

Vier eredoctoraten, een toespraak van de rector, de diesrede van Beatrice de Graaf, een muziekoptreden van de Utrechtse cantorij, de uitreiking van twee docentenprijzen, de introductie van de Alumnus van het Jaar en een slotoptreden van de Utrechtse Studenten Bigband.

De gasten werden deze dinsdag getrakteerd op een vol, zo niet overladen lustrumprogramma. Langdradig was het zeker niet. Door de lange lijst van agendapunten moest alles in een vlot tempo afgewerkt worden. De Dies paste wat dat betreft goed in de tijdgeest.

Gastheer Bert van der Zwaan beet zelf het spits af. In een wereld van wantrouwen moet de universiteit vertrouwen uitstralen, aldus de rector. De universiteit is volgens hem niet meer die ivoren toren waar je vrijblijvend naar zwarte gaten of het binnenste van de aarde onderzoek kon doen. Naast fundamentele vragen zijn ook de maatschappelijke vraagstukken veel relevanter.

Van der Zwaan wil daarvoor ook naar de universiteit zelf kijken. “De brandstof voor een hechte gemeenschap is vertrouwen.” Dat betekent meer autonomie en verantwoordelijkheid voor docenten en studenten, minder regels en meer oog voor (interdisciplinaire) communities. plus meer aandacht voor onderwijs. In dat verband kondigde de rector aan dat de universiteit binnenkort start met een tenure track van 3 à 5 jaar om onderwijshoogleraar te worden.

De genoemde punten zijn allemaal elementen voor het nieuwe strategisch plan. Hoogleraar Beatrice de Graaf keek in haar diesrede naar de geschiedenis om de universiteit te manen juist in tijden van crisis aan zelfreflectie te doen.

Ze verwees naar een periode in de negentiende eeuw toen de Universiteit Utrecht  tijdens de Franse overheersing enkele jaren (1811-1815) dicht moest. De Graaf: “De Marjan Oudeman en Bert van der Zwaan van die tijd zaten enkele maanden opgesloten en werkten toen aan een nieuwe koers voor de universiteit, een koers waar de universiteit nog jaren profijt van gehad heeft.” Zo’n tijd is volgens de Graaf weer aangebroken. Een tijd om met studenten te debatteren over de zaken die onze maatschappij bezig houden, zoals de terreurdreiging en de vluchtelingencrisis.

De maatschappelijke connectie was ook duidelijk zichtbaar in de eredoctoraten. Socioloog Robert Sampson is één van de topwetenschappers als het gaat om het vinden van oorzaken en aanpak van jonge criminelen. Marienbioloog Sybil Seitzinger is een vrouw die actief is in het zoeken naar oplossingen voor de klimaatcrisis. De Spaanse muzikant Jordi Savall hield het publiek voor dat muziek de wereld mooier kan maken en architecte Francine Houben richt bouwwerken in volgens het principe people, place and purpose.

Psycholoog Marleen Rijkeboer kreeg de prijs als docent van het jaar. Maar het meest bijzondere verhaal kwam van het docenttalent van het jaar, de psychologiedocent Haza Rahim. Deze docente kwam op driejarige leeftijd als vluchteling naar Nederland met haar Koerdische ouders. Ze leerde de taal en doorliep succesvol de middelbare school en universiteit. In haar toespraak dankte ze haar ouders, met name haar vader die haar met zijn verhalen altijd heeft gestimuleerd.

De pychologiedocente heeft zich bij haar studenten in de kijker gespeeld door de persoonlijke aandacht die ze als tutor aan haar studenten besteedt. “Ze vertelt aan het eind van het jaar aan iedere student welke groei die volgens haar heeft doorgemaakt”, aldus de studente die haar voordroeg.

Tenslotte onderstreepte Alumna van het Jaar Marjan Minnesma nog eens het belang van universiteit om zich nadrukkelijker te mengen in het maatschappelijke debat over duurzaamheid. Met een eredoctoraat voor Sybil Seitzinger kon deze milieu-activiste tevreden zijn.

De bijeenkomst had een onverwacht slot. Op de jazzy klanken van de Utrechtse Studenten Bigband met als gast Benjamin Herman, sloten enkele hoogleraren de bijeenkomst dansend af. Geen Io Vivat, de traditionele afsluiting van de Dies, maar echt aansluiten bij de moderne maatschappij deed het beeld van wat stijfjes dansende hoogleraren in toga nog niet. 

380 jaar Universiteit Utrecht! Swingend de Domkerk uit! #DiesUU #UU380 @UniUtrecht pic.twitter.com/iOyuT0MIJR

— Sandy van Heerde (@SandyvanHeerde) 29 maart 2016