Utrechtse chemicus wint Spinozapremie

Chemicus Bert Weckhuysen van de Universiteit Utrecht krijgt dit jaar een van de drie Spinozapremies van 2,5 miljoen euro. De andere twee gaan naar natuurkundige Michail Katsnelson (Radboud Universiteit), taalwetenschapper Piek Vossen (Vrije Universiteit). Zij mogen het geld naar eigen inzicht besteden aan wetenschappelijk onderzoek.
De Spinozapremie is de hoogste wetenschappelijke prijs van Nederland en wordt uitgereikt sinds 1995. De laureaten zijn vandaag bekendgemaakt tijdens Bessensap, een jaarlijks evenement voor wetenschapsjournalistiek. De uitreiking is op 27 september.
Bert Weckhuysen (Universiteit Utrecht) is vooraanstaand hoogleraar scheikunde. Hij doet onderzoek naar stoffen die chemische reacties versnellen: katalysatoren. Zo werkt hij aan manieren om een houtachtige massa sneller om te zetten in brandstof of nuttige materialen. Hij is als ‘captain of science’ van het topteam chemie betrokken bij het topsectorenbeleid van de overheid, waarin bedrijven en wetenschappers beter met elkaar moeten gaan samenwerken. Verder is Weckhuysen wetenschappelijk directeur  van het Nederlands Instituut voor Onderzoek in de Katalyse (NIOK). DUB publiceert vandaag een interview met hem.
Katsnelson (Radboud Universiteit) is hoogleraar theoretische fysica en een van de meest geciteerde wetenschappers ter wereld. Hij stond aan de wieg van grafeen, het koolstoflaagje van één atoom dik dat extreem goed stroom geleidt en bijzonder sterk is. André Geim, die in 2010 de Nobelprijs kreeg voor de ontdekking van grafeen, noemde het werk van Katsnelson ‘onmisbaar’. Vrijwel alle ontdekkingen en voorspellingen over grafeen zouden aan hem te danken zijn. Katsnelson is geboren in Magnitogorsk, Rusland, en werkt sinds 2004 in Nijmegen.
Taalkundige Piek Vossen (Vrije Universiteit) combineert taalwetenschap en informatica. Hij werkt aan zogeheten wordnets, een soort spinnenwebben waarin alle woorden van een taal via hun betekenis met elkaar zijn verbonden. Hij verrijkte deze wordnets met logische definities, die computers in staat stellen ermee te werken. Zijn meest recente project is de ‘geschiedenisrecorder’: een computersysteem dat nieuwsberichten verzamelt en aan eerdere nieuwsberichten koppelt.
Elk jaar krijgen drie of vier wetenschappers de premie. Kandidaten worden voorgedragen door de rector magnificus van hun universiteit of door één van de voorzitters van de twee KNAW-afdelingen. Ook de adviesraden van de KNAW, de Netherlands Academy of Technology and Innovation, het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren en de NWO-gebiedsbesturen mogen voorstellen doen.
De prijs is vernoemd naar de grote Nederlandse Verlichtingsdenker Baruch de Spinoza (1632-1677).