Utrechtse wetenschappers hebben plan levend vaccin in te zetten tegen corona

Het idee is simpel en afkomstig van de manier waarop polio werd aangepakt en die vervolgens verdween: Albert Sabin ontdekte zo’n 75 jaar geleden dat een zwakke broeder van het agressieve poliovirus leidde tot bescherming tegen dat gevaarlijke virus. Op deze wijze worden al jaren infecties als waterpokken, bof en rode hond aangepakt met het principe van een levend verzwakt virus als vaccin.

Braakman: “De pandemie is een buitenkans en is de natuur het laboratorium voor het coronavirus. We moeten op zoek naar een milde vorm van het virus die beschermt tegen Covid-19.” Want, constateert Braakman, in sommige gebieden of gemeenschappen worden mensen amper ziek van het virus. Om te weten of dat komt doordat deze ziek worden van een verzwakt virus, moet je niet alleen testen of mensen het virus hebben maar ook welk virus ze hebben en dat koppelen aan hun ziekteverloop.

Coronafeestjes
Als duidelijk is wie geïnfecteerd zijn met de beschermende zwakke coronabroeders, kun je ook zorgen dat je daardoor geïnfecteerd raakt. Je krijgt de ziekte in lichte vorm en bent dan immuun voor een harde variant. Ze refereert aan de eerste persconferentie van Mark Rutte die toen zei te streven naar groepsimmuniteit.“Dan zouden die coronavirusfeestjes ineens een goed idee zijn.”

“Toen ik opgroeide, dat was voor er vaccins waren, was het heel normaal dat je expres bij kinderen ging spelen die waterpokken of mazelen hadden (en daar niet heel erg ziek van waren) zodat je het ook kreeg: hoe jonger hoe beter en dan was je daarna immuun.”

Niet een tijdrovend traject
De wetenschappers vinden dat juist in tijden van corona deze aanpak kan zorgen voor een snelle en effectieve oplossing. Braakman: “Je hoeft niet het tijdrovende traject te doorlopen van de ontwikkeling van een vaccin zoals dat nu gebruikelijk is. Je moet alleen wel testen doen om te analyseren waar het milde virus heerst en of het beschermt tegen het SARS-CoV-2. We stellen voor alle virusmonsters die nu al genomen zijn te testen en ook op de monsters die nog worden afgenomen. Maar ook om het prospectief te onderzoeken, dat wil zeggen op voorhand te gaan naar bijvoorbeeld verpleeghuizen in Groningen en Friesland waar het virus nog amper aangekomen is en waar je vanaf eerste besmetting precies kan gaan volgen wie van welk virus ziek wordt.”

Samenwerken met bedrijven
Het idee voor de actie komt van Eelco van Anken. Deze celbioloog promoveerde bij Braakman in Utrecht en zit nu in Milaan. Braakman en haar collega Peter van der Sluijs waren enthousiast. Ze schreven, met nog 24 wetenschappers, een artikel waarin ze pleiten voor deze aanpak. Braakman: “Op dit moment zijn er door de testen enorm veel virussen beschikbaar. Die zou je moeten identificeren (hun genoom sequencen) en koppelen aan de informatie over het ziekteverloop. Welke virussen zijn relatief onschuldig? Beschermen ze? En kunnen we ze gebruiken om mensen immuun te maken?”

Van Anken heeft vanuit Milaan uitgebreid contact met Franse, Italiaanse, Australische en Amerikaanse onderzoekers en bedrijven, die elk in eigen land met dit initiatief bezig zijn. Met Van Anken heeft Braakman in Nederland contact met onder meer het bedrijf GenomeScan en het chemiebedrijf DSM. Beiden zijn bereid om mee te denken en mogelijk mee te werken.

Centraal gecoördineerd
Het testen en analyseren van het virus, is niet moeilijk en zou volgens Braakman ook deels in het Kruytgebouw kunnen plaatsvinden. Hiervoor is het dan wel nodig om de zwakke broeders op grote schaal te zoeken. Daarom manifesteert ze zich in de media, zoals in EenVandaag,  om iedereen mee te krijgen, van de mensen die de ziekte-informatie hebben tot de mensen die de testen doen en de monsters bewaren.

“Zij zitten nog te veel op de korte termijn”, zegt ze. “Heel begrijpelijk want het was crisis. Maar als dit centraal gecoördineerd gaat worden, kun je snel stappen maken en mensen betrekken die niet overladen zijn. Het is daarbij essentieel dat er geen patent op komt, net als Sabin afzag van patenteren. Dit moet straks voor iedereen toegankelijk zijn.”