UU-hoogleraar wint Heinekenprijs

Vijf wetenschappers, waaronder één Nederlander, krijgen dit jaar de prestigieuze Heinekenprijzen. Dat heeft de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vanmorgen bekendgemaakt.

In totaal verdeelt de jury van de KNAW één miljoen dollar aan prijzengeld: 200.000 dollar per winnaar. Het is vijftig jaar geleden dat de eerste Heinekenprijs werd uitgereikt. Alfred Heineken (1923-2002) stelde de prijzen in 1964 in als een hommage aan zijn vader.

Een van de winnaars is de Nederlander Jaap Sinninghe Damsté, afdelingshoofd bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en hoogleraar organische geochemie aan de Universiteit Utrecht. Hij krijgt de prijs voor zijn werk aan de ontdekking en ontwikkeling van ‘chemische fossielen’, die kunnen helpen om de geschiedenis van de aardse biosfeer te reconstrueren.

Christopher Dobson, hoogleraar chemische en structurele biologie aan de Universiteit van Cambridge, krijgt de prijs voor het ontrafelen van de rol van eiwitten in ouderdomsziekten als Alzheimer, Parkinson en diabetes.

Een van de andere laureaten doet ook medisch-biologisch onderzoek. Hoogleraar Kari Alitalo van de Universiteit van Helsinki, verrichte volgens de KNAW pionierswerk in het onderzoek naar de groei van lymfe- en bloedvatstelsels. Die kennis kan helpen bij het behandelen van allerlei ziektes, waaronder kanker.

James McClelland, directeur van het Center for Mind, Brain and Computation aan de Universiteit van Stanford krijgt de prijs voor zijn grote bijdrage aan het gebruik van neurale netwerken voor het modelleren van hersenprocessen.

De Heinekenprijs voor historici gaat naar Aleida Assmann, hoogleraar Engelse literatuur aan de Universiteit van Konstanz. Zij doet “baanbrekend” onderzoek naar cultureel geheugen en bestudeert hoe samenlevingen vormgeven aan het verleden in nieuws, media, literatuur, kunst, muziek, monumenten en herdenkingsdagen.

Vorige maand meldde de KNAW al dat de Heinekenprijs voor de kunst naar beeldend kunstenaar Wendelien van Oldenborgh gaat.

Het prijzengeld is verhoogd: dit jaar wordt er geen 150.000, maar 200.000 dollar per wetenschapper uitgekeerd. De kunstenaar krijgt 100.000 in plaats van 50.000 euro (geen dollar).

Opnieuw zijn er ook aanmoedigingsprijzen (Heineken Young Scientists Awards) voor vijf jonge onderzoekers. Zij krijgen 10.000 euro per persoon. Hun namen worden volgende maand bekendgemaakt.