UU onder vuur vanwege projectplan diversiteit: 'Universiteit van padje af'

De Telegraaf publiceerde woensdag het artikel Universiteit is te wit over het nieuwe projectplan van de Taskforce diversiteit van de UU. Volgens de krant zouden de opstellers van het rapport schrijven dat ‘diversiteit hard nodig is op de witte universiteit Utrecht’ en zou de universiteit bereid zijn om mee te werken aan ‘diversiteitsacties’ om uitsluiting te voorkomen en de verscheidenheid onder studenten te vergroten. Als voorbeelden noemt de krant een aangepast tentamenrooster tijdens de ramadan, halal voedsel in de kantines en aparte gebedsruimtes voor mannen en vrouwen.

In het artikel reageert Sebastian Wijnands van Universiteitsraadpartij De Vrije Student ‘geschrokken’ op de plannen: “Diversiteit is op zich prima, maar dit is een verzameling rare uitspraken. Een gebedsruimte druist rechtstreeks in tegen de seculiere principes van de universiteit.” Ook de Leidse Phd-kandidaat en publicist Sebastien Valkenberg die onderzoek doet naar politieke correctheid, waarschuwt voor de nadruk op afkomst in het plan. Een dergelijke versimpeling zou volgens hem kunnen leiden tot een ‘tribalisering’ waarbij groepen juist tegenover elkaar komen te staan.

‘Islamiseringsmaatregelen om inclusiviteit te vergroten’
Naar aanleiding van de berichtgeving in De Telegraaf, vroeg PVV’er Machiel de Graaf een spoeddebat aan met de ministers van Sociale Zaken & Werkgelegenheid en van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. Volgens het Kamerlid is de Universiteit Utrecht ‘nu echt definitief van het padje’. De Graaf: “Het is totale gekte dat er allemaal islamiseringsmaatregelen moeten worden doorgevoerd om de inclusiviteit van de universiteit te vergroten. Het is tijd dat de politiek gaat bijsturen daar.”

Andere Kamerleden bevestigden de Telegraaf-berichtgeving ‘bizar’ en ‘verontrustend’ te vinden. CDA-Kamerlid Harry van der Molen: “Een universiteit die zijn vingers wil branden aan de vraag wat de ideale samenstelling van de universiteit is, roept bij ons vragen op.” Toch kon de aanvraag voor een debat slechts op gedeeltelijke steun rekenen. Geen enkele andere partij zag iets in een spoeddebat. De wens om de verantwoordelijke minister via een brief om duidelijkheid te vragen, werd wel breed gedragen.

Kamervragen over Universiteit Utrecht
Judith Tielen en Bente Becker van de VVD hebben minister Ingrid van Engelshoven (OCW) en de minister van Integratie inmiddels al Kamervragen gesteld naar aanleiding van het Telegraaf-artikel. Daarin informeren de Kamerleden naar definitie van diversiteit van de twee ministers en wat in hun optiek de gewenste doelstelling op dat gebied is.

In hun brief schrijven zij: “Is de minister van mening dat de in het artikel genoemde maatregelen om ‘tot meer diversiteit te komen’ als een gebedsruimte (met gescheiden ingangen) en een jaarkalender met islamitische feestdagen, daadwerkelijk bijdragen aan diversiteit en inclusie? Of ziet de minister net als de VVD het risico dat zaken als gescheiden ingangen juist de integratie van studenten onderling en de omarming van de vrije waarden van Nederland tegenwerken? Is de Minister het met de VVD eens dat dergelijke maatregelen weinig met de kwaliteit van onderwijs te maken hebben?”

'Bloemlezing die niet getoetst is op juistheid'
Hoewel lijkt alsof het volledige projectplan van de Taskforce diversiteit onder vuur ligt, richt de kritiek zich uitsluitend op een één van de twee bijlagen van het document. In deze bijlage met de titel ‘ter inspiratie’ delen de opstellers observaties en suggesties die studenten en medewerkers hebben gedaan tijdens voorbereidende gespreksrondes. Het gaat volgens de schrijvers om een bloemlezing die niet getoetst is op (wetenschappelijke) juistheid.

Daarin wordt inderdaad gezegd dat “Nederlandse studenten vaak niet open staan voor andere culturen”, het fijn zou zijn als er op de universiteit gebedsruimtes zouden zijn waarbij mannen en vrouwen een andere ingang hebben, “studentenverenigingen wit zijn en bierkratten voor de deur hebben” en de universiteit ook halal eten in de kantine zou moeten aanbieden. Maar er staat ook dat de universiteit moet zorgen dat voorlichters weten welke voorzieningen de universiteit heeft voor ondervertegenwoordigde groepen zoals studenten met een beperking, dat de UU aandacht moet besteden aan het imago van opleidingen binnen sommige culturen en er een reisproduct zou moeten zijn voor internationale studenten.

'Telegraaf mist kern van projectplan'
Universiteitswoordvoerder Maarten Post benadrukt dat het gaat om suggesties van studenten en medewerkers. En dat die bloemlezing dus niet de mening van het College van Bestuur verwoordt en dat de gedane suggesties op dit moment ook niet worden omgezet in beleid. De bijlage zou wel als inspiratie voor de toekomst kunnen dienen. Volgens Post ligt voor de universiteit op dit moment echter de nadruk op het oorspronkelijke uitgangspunt van het projectplan.

In het document wordt als doel beschreven ‘de realisatie van een cultuur aan de UU waarin alle kwalitatief geschikte studiekiezers zich, ongeacht hun achtergrond, tijdens het proces van aanmelding, inschrijving en selectie welkom en gezien voelen bij de UU’. Daarbij gaat het niet alleen om studenten met een migratieachtergrond, maar ook om studenten met een maatschappelijke/sociale achterstand, eerste generatie studenten en mannelijke dan wel vrouwelijke studenten (afhankelijk van de genderverdeling bij een opleiding).

Het document is een stappenplan voor de komende twee jaar waarvan de invulling niet in beton gegoten is. Faculteiten en opleidingen zijn vrij om zelf de diversiteitsdoelen te bepalen, omdat de vraagstukken niet overal hetzelfde zijn. "Zo ligt het voor de hand dat diverse opleidingen, gegeven de huidige populatie, meer studenten willen trekken met een niet-westerse achtergrond, terwijl er ook opleidingen zijn die specifieker gericht zullen zijn op een evenwichtiger gender-verdeling." 

Door alleen te focussen op de bijlage met suggesties van studenten en medewerkers, mist De Telegraaf de kern van het projectplan, zo schrijft de universiteit in een reactie op de site van de UU.

'Statements lijken stip aan de horizon'
Sebastian Wijnands van De Vrije Student beaamt dat er bovenaan de gewraakte bijlage staat dat het om suggesties van studenten en medewerkers gaat en niet om plannen van de Taskforce diversiteit zoals op sommige plaatsen gesuggereerd wordt. Toch roept de lijst met suggesties ook bij hem een ander gevoel op.

“Iemand mag vinden dat Nederlandse studenten niet open staan voor andere culturen, zoals in de bijlage staat. Maar het is wel een verschil of je dat privé zegt of dat iemand zo’n uitspraak aan een plan van de universiteit toevoegt. Als die meningen tussen aanhalingstekens hadden gestaan dan was het duidelijk geweest dat het om quotes ging. Nu zijn het statements zonder onderbouwing. En doordat iemand heeft besloten dat het relevant was om dat te doen, kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat daar iets mee bedoeld wordt. Dat het misschien een stip aan de horizon is.”

“En dan vind ik het heel ver gaan om de suggestie te wekken dat het in de toekomst misschien een mogelijkheid is om aparte gebedsruimtes voor mannen en vrouwen in te richten. Dat past niet bij deze universiteit.” Andere suggesties zoals het aanbieden van halal-eten in de kantine en het toevoegen van niet-christelijke feestdagen aan de universitaire jaarkalender, zitten hem niet dwars. “Dat soort maatregelen sluiten niemand uit.”

'Suggesties zijn eendimensionaal'
Dat sommige mensen de regels als islamisering van de universiteit betitelen, komt volgens Wijnands doordat de suggesties ‘eendimensionaal’ zijn. “Het lijkt erop dat er vooral studenten met een islamitische achtergrond door de Taskforce zijn gehoord. De lijst met suggesties getuigt in ieder geval niet van een diverse samenstelling van meningen.” Een gemiste kans volgens de student. Doordat de nuance in de bijlage ontbreekt door bijvoorbeeld ‘studentenverenigingen te stigmatiseren’, ontbreekt die nuance ook in de kritiek. “Je ziet op Twitter dat het document een splijtzwam is geworden.”

En hoewel Wijnands zelf ook kritisch aan het woord kwam in De Telegraaf over de bijlage van het projectplan van de Taskforce, benadrukt hij geen tegenstander te zijn van diversiteitsbeleid. “Ik doe zelf een selectiestudie en mijn studiegenoten vormen daardoor een vrij homogene groep. Ik snap dat de universiteit inzet om dat te veranderen en dus onderzoekt waarom de Utrechtse vwo-scholier met een migratieachtergrond niet voor de UU kiest. Maar om dat te bereiken, hoef je echt niet al deze suggesties over te nemen.”