UU schrapt absoluut verbod op bezetten van gebouwen

In een rapport dat op verzoek van de Universiteitsraad werd opgesteld, houden onderzoekers van het SIM de universitaire huisregels bij demonstraties tegen het licht. 

Die huisregels zijn een uitwerking van de richtlijn die de Nederlandse universiteiten vorig jaar gezamenlijk opzetten. De U-raad had er problemen (link met Solid-id, red.) mee dat de universiteit zich in de aangepaste regels leek op te stellen als een private partij die eigendommen wilde beschermen.

De onderzoekers van het SIM hebben onder meer gekeken naar het verbod op het bezetten van universitaire gebouwen. Ze komen tot de conclusie dat een bezetting van een universitaire pand wel degelijk als onderdeel gezien kan worden van het demonstratierecht. 

De universiteit, zo stellen de onderzoekers, is een publieke gefinancierde instelling en een belangrijke pijler onder de democratische rechtstaat. Vanuit die gedachte vervullen universiteitsgebouwen “in ieder geval deels” een functie van “publiek forum”. Een algemeen verbod op bezettingen past daar niet bij. 

Proportionaliteit
Wel ziet het SIM dat het recht op demonstreren kan botsen met andere rechten, bijvoorbeeld het recht op onderwijs van studenten. Als er sprake is van geweld, discriminatie of haatzaaierij, is de universiteit zelfs verplicht om in te grijpen. 

Maar de UU zal bij elke situatie opnieuw moeten beoordelen welk recht voorrang heeft. Het uitgangspunt daarbij moet “proportionaliteit” zijn, stellen de onderzoekers. 

Enige overlast bij bezettingen moet aanvaard worden. En ook moeten de gevolgen van de inzet van politie worden meegewogen. “Verboden kunnen een chilling effect hebben en in het ergste geval leiden tot zelfcensuur of het ontmoedigen van toekomstige protesten.”

Veiligheid in geding
In een reactie benadrukt de UU dat het advies van het SIM grotendeels weerspiegelt wat de universiteit nu al doet. Bij elk van de zes bezettingen die er hebben plaatsgevonden, zijn de verschillende rechten en belangen zorgvuldig afgewogen. 

“We hebben regelmatig besloten regels niet (direct) te handhaven om zo meer ruimte te geven aan het demonstratierecht. Zo is het meerdaagse protest op de binnenplaats van de Universiteitsbibliotheek bijvoorbeeld gedoogd”, zegt collegevoorzitter Anton Pijpers in een nieuwsbericht van de UU.

Ook vindt de UU dat in het rapport van het SIM te weinig aandacht is voor de verantwoordelijkheid die het UU-bestuur heeft voor de veiligheid van alle aanwezigen in de panden en voor de gezondheid van demonstrerende en andere studenten en medewerkers tijdens bezettingen. 

Om die reden blijft de universiteit onder meer van mening dat veiligheidsmedewerkers op elk moment toegang moeten houden tot het gehele pand. 

Aanpassing
Tegelijkertijd erkent het UU-bestuur. dat “de communicatie over die afwegingen – zoals de redenen achter bepaalde zorgen over de veiligheid – niet altijd voldoende duidelijk is geweest voor de universitaire gemeenschap.” 

Daarom worden de huisregels nu aangepast. Ze zullen binnenkort met de U-raad worden besproken. In de nieuwe versie (alleen met Solis-id,red.) zijn nog andere zaken minder stellig geformuleerd. 

Zo moet volgens het SIM bij demonstraties een uitzondering gemaakt worden op het verbod dat in onderwijsgebouwen geldt voor het dragen van gezichtsbedekkende kleding. Actievoerders kunnen legitieme redenen hebben om hun identiteit niet prijs te geven.

In de nieuwe huisregels stelt de universiteit nu: “Wij gaan er vanuit dat er ook bij demonstraties geen gezichtsbedekkende kleding wordt gedragen in gebouwen en bijbehorende erven van de universiteit. In ieder geval zal het college van bestuur geen demonstranten met gezichtsbedekkende kleding te woord staan.”

Ook flyeren en krijttekeningen maken, is nu toegestaan als onderdeel van het demonstratierecht, zolang niet wordt opgeroepen tot geweld of discriminatie. De UU schrijft nu slechts: “Zorg echter voor onze campus en laat de plek schoon achter. Wordt er geflyerd? Ruim de flyers dan op.”