Van Engelshoven verdedigt bezuiniging: 'Ziet het er lelijk uit? Ja'

Ze hoopt dat het volgende kabinet behoorlijk veel geld in het hoger onderwijs steekt, zei Van Engelshoven donderdag tegen de Tweede Kamer in een urenlang verantwoordingsdebat. Er is ongeveer een miljard euro nodig, herhaalde ze. “Dat is niet meer aan mij.”

Ze blikte ook vooruit op veranderingen van de studiefinanciering: behoud de opbrengsten van het leenstelsel, drukte ze de Kamerleden op het hart. Want met dat geld verbeteren de onderwijsinstellingen hun onderwijs – ook al merken individuele studenten dat niet altijd, gaf ze toe. Dat iedereen er iets van merkt, kun je volgens haar nooit garanderen.

Reisrecht
En toen kwam ze te spreken over de bezuiniging van 149 miljoen euro die was opgedoken in de Voorjaarsnota. Het geld is bedoeld voor een verlenging van de studiefinanciering en het reisrecht voor studenten in de coronacrisis.

Eerder in het debat had de nieuwe partij Volt al kritiek gegeven. Het kabinet ziet het onderwijs kennelijk als een “kostenpost”, terwijl de alarmbellen rinkelen en het onderwijs nodig moet worden verbeterd. Ook GroenLinks wilde weten wat er precies was gebeurd met die bezuiniging van 149 miljoen en hoopte dat die wordt teruggedraaid.

Van Engelshovens eigen partij (D66) heeft al een amendement ingediend om de bezuiniging te voorkomen. Dat komt volgende week aan de orde, in het debat over de Voorjaarsnota zelf. Maar nu legde de minister alvast uit hoe het was gegaan.

Het demissionaire kabinet heeft tot een steunpakket voor twee jaar besloten, legde ze uit. Het volgende kabinet kan dan kijken wat er daarna nodig is. Neem het inhalen van achterstanden in wetenschappelijk onderzoek: “Ook daar zul je moeten kijken: is daar nou alles aan gedaan en moet daar misschien nog een keer over besloten worden?”

Techniek
Maar de kosten voor het verlengen van het reisrecht voor studenten lopen door, legde ze uit. Die komen pas na die twee jaar. De “techniek van de begroting” vereist dat die uitgave ergens wordt ingeboekt. Er is geen intentie om daadwerkelijk te bezuinigen, zei ze.

Ze begreep wel dat er kritiek kwam. “Had dat niet eerder helder uitgelegd moeten worden? Daarvan zeg ik: ja, dat had ik moeten doen. Overigens hebben we wel de onderwijsinstellingen daar netjes over geïnformeerd.”

Dat laatste klopt half. De instellingen zijn wel geïnformeerd, maar ze zijn er beslist niet blij mee. De universiteiten zijn zelf “laaiend”.

In de Tweede Kamer nam de PvdA het woord. “Het voelt als een ordinaire bezuiniging.” Vergelijk dat eens met de steun aan Booking.com en de KLM. En hoe leg je het uit aan de mensen die uit protest kopje onder gingen in de Hofvijver?

Van Engelshoven lachte dit weg. “Ik snap best dat de techniek soms ingewikkeld is, maar u gooit nu wel heel veel dingen op een hoop en dit zijn wel enorme verschillende appels en peren.”

Lelijk
Ze onderstreepte nogmaals dat er 8,5 miljard euro voor het Nationaal Programma Onderwijs is vrijgemaakt, en nog eens 645 miljoen voor gestegen studentenaantallen. Over langer lopende kwesties moet het volgende kabinet beslissen, dus moet deze uitgave ergens op de begroting terechtkomen. “Ziet dat er lelijk uit? Ja, dat ben ik helemaal met u eens. Maar zo is het gegaan.”

D66 sprong haar te hulp. De miljarden voor de KLM zijn een lening en Booking.com heeft de coronasteun teruggestort.

Maar of Van Engelshoven haar eigen partij heeft weten te overtuigen, valt te bezien. Volgende week komt het D66-amendement aan de orde waarin deze bezuiniging– technisch of niet – ongedaan wordt gemaakt.