Veel prijzen en toekomstvisioenen bij een volle diesviering

Het lijkt wel of het programma van de dies, de verjaardag van de universiteit, steeds meer uitdijt. Naast de bekendmaking van de Docent van het Jaar en de eredoctoraten, was er ruimte voor de bekendmaking van de alumnus van het jaar, twee keynote-sprekers en een muzikaal intermezzo van het Utrechtse DeKoor en King Rosewood. Toch was de ‘dienst’, zoals een student de 382ste verjaardag na afloop betitelde, een aangename bijeenkomst. Er was voldoende vaart en de overgangen verliepen zonder presentator vlot.

Digitalisering van het onderwijs
Bijzonder was de eerste spreker Ingrid van Engelshoven. Nog maar vijf maanden minister van Onderwijs en nu al sprak ze de Utrechtse gemeenschap tijdens de dies toe in de Dom. Zij begon haar verhaal over de e-reader. Iedereen had verwacht dat het digitale boek het papier definitief zou verdrijven. Niet dus. De e-reader slaat niet aan. Dit vertaalde ze naar het hoger onderwijs. Het onderwijs zal digitaliseren. Een online college van de ethicus Michael Sandel is interessanter dan wat eerstejaars nu vaak voorgeschoteld krijgen, maar tegelijk vindt Engelshoven dat de docent niet vervangen kan worden door een digitale variant omdat een docent inspireert, creatief is en publieke waarden kan overbrengen.

Het verhaal van Bert van der Zwaan sloot naadloos aan op haar toespraak. Hij sprak over de opkomst van de robot. Tegenwoordig kunnen robots medisch werk verrichten, spelletjes winnen, romans schrijven en muziek componeren. Vertaald naar het hoger onderwijs waarschuwde Van der Zwaan dat de universiteit achterblijft als het gaat om investeringen in digitalisering. Hier blijft iets liggen, zegt hij. Misschien dat de toekomstige docent van het jaar wel een robot is.

Hij trok een parallel met Darwin. Als je je niet tijdig aanpast aan je omgeving dan overleef je het niet. Toch zag hij de universiteit in de toekomst, net als Van Engelshoven, niet helemaal overgeleverd aan digitale hulpmiddelen. Voor het stellen van kritische vragen of het etaleren van creativiteit heb je docenten en onderzoekers nodig. Variatie en differentiatie zijn volgens hem de belangrijke woorden, waarbij hij universiteiten aanspoorde op zoek te gaan naar de verschillen. Volgens Van der Zwaan moet elke universiteit kijken wat ze wil veranderen en wat ze wil behouden.

Twee eredoctoraten
“Ik ging naar het hotel en vroeg of professor Williams gearriveerd was. Nee, die meneer heb ik niet gezien, vertelde de baliemedewerker. Logisch, want deze professor is een vrouw”, met deze klassieker introduceerde erepromotor Naomi Ellemers de eredoctor Joan Williams, hoogleraar Rechten aan de universiteit in San Francisco. Heel passend ook, want Williams houdt zich bezig met gelijkheid tussen man en vrouw en discriminatie op de werkvloer.

Het andere eredoctoraat ging naar Albert-László Barabási, natuurkundige en directeur van Northeastern University for Complex Network Research (CCRN). Erepromotor Henk Dijkstra prees de eredoctor voor zijn manier waarop hij complexe systemen onderzoekt. Dijkstra: “Zelden dat zoveel kwaliteiten in één persoon verenigd zijn.” Barabási's vakgebied is gespecialiseerd in 'Network Science'. Hij kijkt hoe een netwerk ontstaat en zich manifesteert en verspreidt. Dat kan gaan over een natuurkundig netwerk van verbindingen, maar ook over een netwerk op sociale media. Hij onderzoekt waar in alle netwerken een verband te vinden is.

Alumnus van het jaar

Voor de derde keer presenteerde de UU een alumnus van het jaar. Vanuit het niets kwam er een video met de winnaar: Cathelijne Broers, de directeur van De Nieuwe Kerk en museum de Hermitage in Amsterdam. Afgelopen jaar verwierf ze veel bekendheid met de expositie Hollandse Meesters waarbij stukken uit St. Petersburg naar Amsterdam zijn gehaald.

Ze studeerde Kunstgeschiedenis in Utrecht en combineerde dat deels met bachelor Bedrijfskunde in Amsterdam. “Ons kennisland heeft de open blik van de kunst heel hard nodig”, zei ze bij de uitreiking van de prijs, een schilderij van Nissim Men met Stadsgezichten van plekken waar ze zelf in de stad gewoond en gestudeerd heeft.

Docenten van het Jaar
De Docent van het Jaar en het Docenttalent van het Jaar kregen ook hun prijs. De winnaars waren al bekendgemaakt bij de Onderwijsparade. Maar Docent van het Jaar Margot Koster van Biologie en Sophie Reinders van Nederlands kregen hun prijs uit handen van de studieverenigingen Utrechtse Biologen Vereniging en Awater.

De wave voor vertrek van de rector

Door het hele programma kwam het afscheid van Bert van der Zwaan als 333ste rector van de UU terug. De minister eindigde haar toespraak met het uitreiken van een lintje als Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Van de collegevoorzitter Anton Pijpers kreeg hij een portret van de bekende kunstenaar Ans Markus dat bij de Senaatzaal in het Academiegebouw komt te hangen.

Uit handen van Emmo Meijer, de voorzitter van de Raad van Toezicht, ontving hij de universitaire penning met het opschrift 'Visionair bestuurder’. Meijer vergeleek Van der Zwaan met het kunstwerk Victory Boogie Woogie van Piet Mondriaan. Veelkleurige passie, felle kleuren, vakjes van verschillend formaat en nog onvoltooid in zijn ultieme vorm. Hij doopte hem boogiewoogie Bert.

Na de officiële overdracht van de rectorsketen aan de nieuwe rector Henk Kummeling, werd de viering passend afgesloten met een symbolisch afscheid. Ieder kreeg een enorme zakdoek met een afbeelding gemaakt door DUB-cartoonist Niels Bongers. Daarmee wuifden de aanwezigen de rector uit met een wave die van voor naar achter door de kerk liep.